کانون فرهنگی و هنری وادی مقدس

طهارت نفس بر مبنای فطرت
  • ۰
  • ۰

نگاه سه بعدی


گویند عده‌ای از اطرافیان سلطان محمود که پیوسته از تقرب ایاز رنج می‌بردند، همیشه در فکر چاره‌ای بودند تا او را از نظر سلطان بیاندازند. آنها دانستند که ایاز اتاق مخصوصی دارد که در شبانه‌روز یک بار به آن اتاق رفته و در را قفل کرده و هیچ کس تاکنون داخل آن را ندیده است. پس نزد سلطان رفته و گفتند:«ایاز که این قدر مورد توجه شماست به شما خیانت می‌کند زیرا حجره ای به خود اختصاص داده و نمی‌گذارد کسی به آن وارد شود. او هرچه زر و جواهر دارد در آن اتاق پنهان می‌کند.»

سلطان دستور داد تا نیمه شبی چراغ بیافروزند و داخل آن اتاق شده تا از سر نهان آن آگاه شوند. غلامان وقتی که وارد شدند در گنجه‌ی آن اتاق جز پوستینی بسیار کهنه و مندرس با چارقی نیمدار نیافتند. پس هر دو را برداشته و نزد سلطان بردند. شاه بسیار متعجب شد و دستور داد تا ایاز را به حضور ببرند و توضیح بخواهند. ایاز به حضور رسید و چون چنین دید، گفت: «روزی که به خدمت شما مشرف شدم، چنین جامه‌ای به تن داشتم. این یادگار دوران عسرت و تنگدستی را حفظ کرده‌ام تا ابتدای وضع خود را فراموش نکنم و هرگز پایم را از گلیمم بیرون ننهم.»[1] این داستان بیانگر نوعی روش تربیتی و تذهیب نفس است که در آن شخص به گذشته و حقارت های قبلی، توجه میکند و این التفات ، باعث حفظ تعادل شخصیت و جلوگیری از تکبر و فرافکنی میشود. 

درکلامی از امیر المومنین علیه السلام برای تکمیل این نگاه دو نگاه دیگر نیز اضافه شده است : «عَجِبْتُ لِابْنِ آدَمَ أَوَّلُهُ نُطْفَةٌ وَ آخِرُهُ جِیفَةٌ وَ هُوَ قَائِمٌ بَیْنَهُمَا وِعَاءً لِلْغَائِطِ ثُمَّ یَتَکَبَّرُ.»[2] یعنی جای تعجب دارد از انسانی که ابتدایش نطفه بدبو ، پایانش لاشه گندیده و در میان این دو حال ، ظرف حمل مدفوع است با این حال تکبر و خود بزرگ بینی دارد . درکلام حضرت برای تعادل نگاه ، علاوه بر نگاه به گذشته ذلیلانه ، که در داستان ایاز گذشت ، نگاه به پایان زندگی نیز اضافه شده و حضرت برای اینکه سنگینی بیشتری بر نفس اعمال کنند از این نگاه نیز کمک گرفته اند . البته حضرت نگاه دیگری را نیز اضافه میکنند تا با ضربه دیگری باز هم ، اجازه فرافکنی و خود بزرگ بینی را از نفس بگیرد .

 با توجه به روایت حضرت، میتوان نتیجه گرفت نگاه سه بعدی به زندگی از روش هایی است که به شدت در جلوگیری و رفع تکبر و غرور موثر است و استمرار آن در زندگی میتواند موجب تحقق ملکه تواضع و فروتنی در نفس شود . برای تحقق صحیح این سه نگاه، اولا شخص باید بر نحوه به وجود آمدن و شروع زندگی که از ماده ای کثیف و در محیطی خون آلود و نفرت انگیز بوده توجه کند و در نگاه دوم به پایان کار و تبدیل شدنش به مرداری کرم زده و گندیده توجه میکند و در نگاه سوم به حالات نفرت انگیز دفع مواد بدبو و آلوده در شبانه روز  از خودش نگاه میکند تا در نهایت بر پلیدی های نفس، غلبه کند.

خداوند ما را از شرور نفس حفظ کند هدیه محضر امام زمان صلوات .

برای مطالعه بیشتر راجع به تکبر به منابع زیر رجوع کنید

کتاب چهل حدیث : ذیل باب تکبر و خودبزرگ بینی


[1] برگرفته از سایت یکی بود 

[2] علل الشرائع، ج‏1، ص: 276

  • mohamad mohamad

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

کاربران بیان میتوانند بدون نیاز به تأیید، نظرات خود را ارسال کنند.
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">