جز راست نباید گفت، هر راست نشاید گفت

یکی از پایه های مهم خوشبختی در زندگی مشترک، اصل صداقت و راستی در رفتار و گفتارهاست. زیرا دروغ گویی و چندرویی، موجب از بین رفتن اعتماد طرفین شده و با رخت بر بستن اعتماد میان دو نفر، ادامه همکاری آن دو نشدنی است. همان گونه که دوشریک کاری باید برای ادامه شراکت به همدیگر اطمینان و اعتماد داشته باشند. زن و مرد نیز، برای ادامه حیات زندگی مشترک، نیازمند اعتمادند. بزرگی گناه دروغ، آنقدر زیاد است که امیر المومنین علیه السلام آن را بزرگترین خطاها نزد خداوند دانسته اند : « أعظَمُ الخَطایا عندَ اللَّهِ اللِّسانُ الکَذوبُ»1 در کلام دیگری از ایشان راستگویی، به منزله سر ایمان معرفی شده  وزینت انسان، نامیده شده است :« الصِّدقُ رَأسُ الإیمانِ، وزَینُ الإنسانِ»2

اما این همه ماجرا نیست. در حدیثی از امیر المومنین علیه السلام اینگونه آمده:« لا تَکُ صادِقاً حتّى‏ تَکتُمَ بعضَ ما تَعلَم‏»3 یعنی انسان، صادق و راستگو حساب نمی شود مگر اینکه بعضی از چیزهایی که می داند را ابراز نکند. همچنین در کلام گهربار دیگری از امام علی علیه السلام صحبت کردن از همه آنچه می دانیم نشانه جهل و نادانی شمرده شده است :« لا تَتَکلَّمْ بکُلِّ ما تَعلَمُ، فَکَفى‏ بذلکَ جَهلا »4 منظور و مراد حضرت در این دو روایت این است که انسان نباید هرچه می داند را نیز بیان کند زیرا بیان کردن اموری که ربطی به طرف مقابل ندارد ممکن است مشکل ساز شود .

مثلا اگر مرد خانه در محیط کاری اش، با شخصی دچار اختلاف نظر شده آیا باید این اختلاف نظرش را به همسرش نیز بگوید ؟ منتقل کردن این اختلاف به خانه، شاید در وهله اول بی ضرر به نظر بیاید، ولی می تواند منشا کینه و کدورت بین خانواده های دو طرف شود یعنی این اختلاف نظر باعث شود همسر او با همسر آن شخص دچار کینه و کدورت شوند و اتفاقات دور از انتظاری رخ دهد . یا فرض کنید زن خانه به دوستش زنگ می زند و شوهردوستش گوشی را بر میدارد و می گوید که خانم مشغول کاری است و بعدا با شما تماس می گیرد در این جا این قضیه هیچ ارتباطی به شوهر خودش ندارد اما اگر آن را به شوهرش بگوید، شاید او زمینه سوظن داشته باشد و شروع به پرس و سوال از رابطه زن با شوهر دوستش کند و اگر زن، در این قضیه، کمی ناشیانه عمل کند، می تواند به سوظن او، بیشتر دامنه بزند . 

پس بنا بر مثال معروف «جز راست نباید گفت ، هر راست نشاید گفت »باید صادقانه و سنجیده سخن گفت و لازم نیست اموری که ارتباطی به اعضای خانواده ندارد، در خانه گفته شود و اسباب مشکلات بعدی گردد.

__________________________________________________________________________________________

1 : المحجّةالبیضاء: 5/ 243

2: غرر الحکم: 1993

3: بحار الأنوار: ج78/ ص9

4: غرر الحکم: 10187