رسول اکرم_{(صلی الله علیه واله)}
«نزدیک‌ترین شما در قیامت به من راستگوترین شماست»₍₁₎

صدق و راستی و یک رنگی از جمله خصوصیاتی است که صاحب آن باید شجاع باشد، چرا که صداقت در برخی از موارد به ضرر انسان است؛ و از طرفی هم باید اعتمادش به آنچه در دست خداوند است خیلی بیشتر از آنچه در دست مردم است باشد، چرا که صداقت در بعضی از موارد باعث می‌شود موقعیت، منافع و سرمایه‌ای که در دست دیگران داریم به خطر بیافتد.

پس طبیعتاً این ایمان است که راستگویی می‌آورد و این اعتقاد است که به انسان شجاعت می‌دهد تا بدون ترس از کسی و یا چیزی و تنها با تکیه بر قدرت الهی صداقت و راستی را الگوی زندگی خود قرار دهد.

پاکی گُزین که راستی و پاکی    
 بر چرخ بَرَفْراشت مسیحا را₍₂₎

پاورقی
1-امالی(طوسی) ص229
2-پروین اعتصامی

بهانه‌گیری و دروغ‌گویی از جمله کارهایی است که افراد بخیل برای زیر بار نرفتن و قبول نکردن وظیفه‌ای که بر عهده دارند انجام می‌دهند.

در این میان اگر کسی پیدا شود که حتی در مورادی که خرج کردن برای او واجب است مثل تأمین هزینه‌های زندگی خانواده خود کوتاهی کند و بخل بورزد باید گفت که از همه بخیل‌تر است چرا که قاعدتاً همه همّت یک‌نفر برای کسب‌وکار و دنبال روزی رفتن، فراهم کردن یک زندگی آرام و مناسب برای خانواده خود است و اگر هم در موراد دیگری پول خرج نکند باید در راستای رسیدن به همین هدف یعنی پس‌انداز برای خانواده خود باشد، ولی متأسفانه این در حالی است که وقتی بخل چشم کسی را کور کند حتی متوّجه این مسائل هم نخواهد شد.

رسول اکرم_{(صلی الله علیه واله)}
«بخیل‌ترین مردم کسی است که در ادای آنچه خداوند بر او واجب کرده بخل ورزد»₍₁₎

پاورقی
1-بحارالانوار، جلد 70، صفحه 300

رسول اکرم_{(صلی الله علیه واله)}
«بخیل کم آسایش‌ترین مردم است»₍₁₎

آرامش روحی روانی و زندگی بدون استرس و ترس، از جمله نعمت‌های مهم خداوند است که در سینه هر انسانی جای نمی‌گیرد.

انسانی که به خداواند اطمینان ندارد و دست روزی‌رسان و پر محبّت پروردگار عالم را در زندگی‌اش حس نمی‌کند و هر لحظه با بخل ورزیدن و انفاق نکردن و حتی دروغ‌گویی می‌خواهد سرمایه‌اش را حفظ کند و نگران از دست رفتن دارایی‌هایش که ممکن است از جنس مال، علم و یا حتی تجربه باشد است، چگونه می‌تواند آسایش و آرامش را تجربه کند.

بله طبق فرمایش رسول اکرم_{(صلی الله علیه واله)} بخیل کم آسایش‌ترین مردم است چرا که دایماً نگران و در استرس حفظ دارایی‌اش است.

پاورقی
1-بحارالانوار،جلد70، صفحه300

به دنیا از همه بدتر بخیل است
به نزدیک همه خوار و ذلیل است
نه خود خورد و نه کس را داد و اندوخت
چنین کس بدتر از اصحاب فیل است

بخیل کسی است که حاضر نیست در جایی که عقل، عرف و شرع تایید می‌کند که باید پول خرج کرد و باید امکانات و خدمات ارائه کرد، مسئولیت قبول کند و خدمات ارئه کند و با هر بهانه‌ای شده با دروغ و فریب از این کار فرار می‌کند.

اینکه چرا انسان بخیل می‌شود شاید یکی از دلایلش ترس از فقر و از دست رفتن آن‌چه دارد است و یا شاید حسادت و یا شاید ترسیدن از اینکه دیگران از او جلو بزنند، باشد.

در هر صورت آنچه باعث بخل می‌شود بر محور رذائل اخلاقی و کم‌عقلی خواهد چرخید و نمی‌تواند دلیلی منطقی و عاقلانه داشته باشد، چرا که اگر بخل معلول علّتی عاقلانه باشد که دیگر بخل نیست و تدبّر و مصلحت خواهد بود.

امیرالمؤمنین علی_{(علیه السلام)}
«راز کسی را فاش مکن، هر چند او راز تو را فاش کرده است»₍₁₎

آنچه باعث حفظ حریم‌ها و روابط سالم اجتماعی و دوستانه می‌شود همین حرمت‌ها و همین شأن و منزلتی است که هر کسی باید نسبت به دوستان، والدین، فامیل، برادر‌و‌خواهر، همسایه و حتی اساتید و کسانی که از نظر سنی از ما بزرگتر هستند، حفظ کند.

فاش کردن اسرار و اموری که باعث تحت شعاع قرار گرفتن شأن و منزلت اجتماعی کسی می‌شود، تنها به خاطر این‌که او نیز با ما این‌چنین کرده بود، از جمله اموری است که مورد نهی امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) واقع شده و رواج چنین فضایی در جامعه بدون شک باعث از بین رفتن خیلی از حریم‌ها و دوستی‌ها خواهد شد.

مکن هیچگه راز کس را تو فاش
بیا در امانت تو خائن مباش

پاورقی
1-مستدرک الوسائل،جلد9، صفحه 136

امیرالمؤمنین علی_{(علیه السلام)}
«به کسی که تو را امین حساب کرده خیانت نکن، هر چند او به تو خیانت کرده باشد»₍₁₎

هر کس در امانتی بدون اجازه شرعی و قانونی تصرف کند و امانتداری نکند، امانتدار نیست، هر چند امانت خودش را حفظ نکرده باشند؛ هر کس از اطمینان مردم به او سوء استفاده کند، امین نیست، هر چند از اطمینان خودش به دیگران سوء استفاده شده باشد.

اگر قرار باشد بر خلاف توصیه حضرت در حدیث شریف عمل کنیم و هر کس هر کار زشت و غیر اخلاقی انجام داد ما هم در جواب عمل او را تکرار کنیم واقعاً ما با آن شخص چه فرقی خواهیم داشت.

پاورقی
1-مستدرک الوسایل، جلد9صفحه136

امیرالمؤمنین علی_{(علیه‌السلام)}
«لَا یَتْرُکِ النَّاسُ شَیْئاً مِنْ دِینِهِمْ لِإِصْلَاحِ دُنْیَاهُمْ إِلَّا فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مَا هُوَ أَضَرُّ مِنْهُ»₍₁₎
مردم چیزی از مسائل دینشان را برای صلاح دنیاشان کم نمی‏گذارند، مگر این که خداوند چیزی زیان بارتر از آن سودی که از ترک آن امر دینی در نظر داشتند، در برابرشان می‏گشاید.

آنانکه برای رسیدن به دنیایشان از دینشان زدند، طبق حدیث شریف پروردگار متعال دیر یا زود آنان را به خسارتی خواهد انداخت که تمام آن سودی که به قیمت کوتاهی کردن در عمل به وظایف دینی بدست آورده‌اند را برای جبران آن خسارت، از دست خواهند داد

پاورقی
1-نهج البلاغة، حکمت 103

امیرالمؤمنین علی_{(علیه السلام)}
«فاجر دینش را سپر دنیایش قرار می‌دهد»₍₁₎

انسانی که تفکّرات، سلایق و نگاهش به دنیا بر اساس هوا‌ و هوس و شهوت تنظیم می‌شود و تمام سعادت و خوشی خود را در رسیدن به دنیا و لذت‌های دنیوی تعریف می‌کند بدون شکّ در مورد دین و دینداری نگاهی سخیفانه و کم‌ارزش خواهد داشت و هیچ وقت حاضر نخواهد شد که دنیای خود را به خاطر دین و ارزش‌های دینی تحت تاثیر قرار دهد، به خاطر همین طبق بیان حدیث شریف هرگاه در دوراهی انتخاب بین دین و دنیا قرار بگیرد همیشه دین را سپری برای حفظ دنیایش قرار می‌دهد.

هزاران دانه افشاندیم و یک گل زان میان نشکفت
به شورستان تبه کردیم رنج باغبانی را
برگرداندیم روی از نور و بنشستیم با ظلمت
رها کردیم باقی را و بگرفتیم فانی را (2)

پاورقی
1-غرالحکم، حدیث1546
2-پروین اعتصامی

رسول اکرم _{(صلی الله علیه واله)}
«مؤمن دانش نمی‌آموزد مگر برای دانستن(نه برای خودنمایی) و یاد نمی‌گیرد مگر برای عمل کردن»₍₁₎

آن مؤمنی که فهمید برای مقرب‌تر شدن و سعود به قلّه‌های بندگی پروردگار متعال باید خالصانه علم بندگی بیاموزد و صادقانه به آنچه آموخته عمل کند، هیچ‌گاه اینچنین افق و سرانجامی را با خودنمایی و فخرفروشی از دست نخواهد داد.

فخر فروشی و خودنمایی به دیگران به خاطر دارا بودن مدارک علمی بالا هیچ‌وقت از خصوصیات مؤمنین نیست و طبق بیان حدیث شریف هم انگیزه مؤمن برای تحصیل علم هیچ‌گاه رسیدن به اینچنین خواسته‌های نفسانی‌ نیست.

پس نه هر کس بنده باشد ای پسر
بندگی را هست آداب دگر
بنده آن باشد که بند خویش نیست
جز رضای خواجه اش در پیش نیست₍₂₎

پاورقی
1-مستدرک الوسایل،جلد11،صفحه178
2-دیوان طاقدیس

رسانه‌ها همیشه به ما دروغ نمی‌گویند، ولی همه حقیقت را هم یا نمی‌گویند و یا آن لحظه که باید گفت نمی‌گویند

امام باقر_{(علیه‌السلام)}
 «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِّ أَقْفَالًا وَ جَعَلَ مَفَاتِیحَ تِلْکَ الْأَقْفَالِ الشَّرَابَ وَ الْکَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرَابِ.»₍₁₎
«به راستی که خداوند عزوجل برای شر قفل هایی گذارد و کلید آن قفل ها را شراب قرار داد و دروغ از شراب بدتر است»

یک احتمالی که می‌شود در توضیح حدیث شریف بیان کرد این است که آنچه باعث می‌شود انسان خوبی را از بدی تشخیص دهد قوه عقل او است و تا وقتی که قوه عقل انسان کار کند می‌توانیم با او مثل یک فرد عادی رفتار و معاشرت داشته باشیم.

امّا وقتی شراب به طور موقّت عقل فردی را از کار می‌اندازد دیگر نمی‌توان نزدیک او شد و تا وقتی که عقلش بر نگردد دیگر نمی‌توان به او اطمینان و اعتماد کرد و نزدیکش شد چرا که هر لحظه ممکن است اشتباهات و ضررهای جبران‌ناپذیری به خود و دیگران وارد کند.

امّا در مورد دروغ‌گویی بحث کمی متفاوت است و در این مورد ما با فردی روبرو هستیم که عقلش سالم است ولی از روی عمد و آگاهانه دروغ می‌گوید و فریب می‌دهد و چون آثاری از بی‌عقلی در او دیده نمی‌شود به خاطر همین به سادگی نزدیکش می‌شویم و در مسائل مختلف و مورد نظر با او همکاری می‌کنیم و خیلی راحت در تله‌ای که برای ما پهن شده می‌افتیم.

پاورقی
1-کافی(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 339، ح 3

رسول اکرم_{(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)}
«إنّی لا أتَخَوَّفُ علی اُمَّتی مُؤمِنا و لا مُشرِکا ، أمّا المُؤمنُ فیَحجُرُهُ إیمانُهُ ، و أمّا المُشرِکُ فیَقمَعُهُ کُفرُهُ ، و لکن أتَخَوَّفُ علَیکُم مُنافِقا عالِمَ اللِّسانِ ؛ یَقولُ ما تَعرِفونَ ، و یَعمَلُ ما تُنکِرونَ»₍₁₎
من برای امّت خود از مؤمن و مشرک نمی ترسم؛ زیرا مؤمن را ایمانش مانع [از لطمه زدن به جامعه اسلامی ]می شود و مشرک را نیز همان کفرش سرکوب می کند. اما ترس من برای شما از منافق زبان بازی است که حرف هایی می زند که شما بدان اعتقاد دارید و کارهایی می کند که شما به آنها اعتقاد ندارید.

انسان مست حالاتی دارد که باعث رسوایی‌اش می‌شود و در مستی خودش ممکن است اشتباهات بزرگی انجام دهد و خسارات جبران ناپذیری بزند؛ امّا امان از انسان علیم اللسان و منافق که نه حالاتی دارد که رسوایش کند و نه طوری قدم بر می‌دارد و حرف می‌زند که نفاق و دروغش مشخص شود.، بلکه عاقلانه به فکر فریب است

پاورقی

1-کنز العمّال : 29046.

رسول اکرم_{(صلی الله علیه واله)}
«مؤمن باطل را از دوست خود نمی‌پذیرد و حق را حتی از دشمنش منکر نمی‌شود»₍₁₎

هر کس با توجه به مبنا، تفکّر و شناختی که از زندگی دارد دوست پیدا می‌کند، دنبال کار می‌رود و با مردم معاشرت و هم‌نشینی می‌کند؛ به عبارت ساده‌تر تمام انتخاب‌های یک شخص بر اساس عقائدش است.

مؤمن عقیده‌ و مبنایش همیشه رضای الهی و حق‌طلبی است و هیچ‌وقت امیال و سلیقه شخصی خود را در مقابل حق و حقیقت و رضای الهی قرار نمی‌دهد.
 
این نکته‌ای که رسول اکرم_{(صلی الله علیه و اله)} در حدیث شریف فرموده‌اند بیانگر همین ویژگی حق طلبی و صداقت در انسان مؤمن است که هیچ‌گاه تعصّب، محبّت، دوستی و یا دشمنی باعث نمی‌شود چشمش و گوشش را برای دیدن و شنیدن حقیقت ببندد.

حقیقت سرائی است آراسته
هوا و هوس گَرد برخاسته₍₂₎

پاورقی
1-مستدرک الوسایل،جلد11،صفحه178
2-بوستان سعدی

امیرالمؤمنین علی _{(علیه السلام)}
«بنده خدا تا دروغ را چه به شوخی و چه به جدی ترک نکند مزه ایمان را نخواهد چشید.»₍₁₎

راه یافتن به قرب پروردگار متعال و چشیدن مزه ایمان چیزی نیست که هر قلبی شایسته آن باشد.

رسیدن به حقیقت ایمان و آمادگی قلب برای دریافت چنین فیضی مقدمه‌ای می‌خواهد و آن دوری از گناه است، چه به شوخی  چه به جدی و دروغ گفتن هم حتی به عنوان شوخی به دلیل تاثیرات نامطلوبی که بر روی پاکی قلب خواهد گذاشت طبق بیان حدیث شریف مانع درک مزه و شیرینی ایمان به پروردگار متعال خواهد شد.

ز کژ گوئی سخن را قدر کم گشت
کسی کو راستگو شد، محتشم گشت₍₂₎

پاورقی
1-کافی، جلد2، صفحه230
2-خسرو و شیرین-نظامی

نباید به خودمان دروغ بگوییم و باید با خودمان صادق باشیم؛ تا زمانی‌که فکر آدم دنبال هوا و هوس و رسیدن به شهوات نفسانی‌اش است فرصتی برای بهره‌مندی و تنعم از سفره علم و حکمتی که پروردگار عالم در خلقت پهن کرده است نخواهد داشت.

از امام صادق_{(علیه السلام)} درباره آن‌چه ایمان را در بنده اسوار می‌کند سوأل شد؛ حضرت فرموردند:
«آنچه استوارش می‌کند ورع است وآنچه بیرونش می‌کند طمع است»₍₁₎

ورع یعنی دوری از انجام کاری به احتمال این‌که شاید مقدمه گناهی شود، به عبارتی ورع، گناه نکردن نیست بلکه نوعی پیش‌بینی نسبت به گناه است؛ مثلاً قرار است برای رسیدن به جایی از خیابانی عبور کنیم ولی چون بنده احتمال می‌دهم که اگر از این خیابان عبور کنم به گناه خواهم افتاد مسیر را تغییر داده و از خیابان دیگری عبور می‌کنم.

در مقابل طمع نیز حالتی در قلب است که انسان را تنها با احتمال به دست آوردن سود بیشتر و منفعت زیادتر به چالش می‌کشد و در مورادی کار به جایی می‌رسد که چشم‌وگوش انسان از شنیدن نصیحت و راهنمایی کور و کر می‌شود، و حتی شاید کار به فریب دادن و دروغ گفتن هم بکشد.

طبق بیان حدیث شریف، ورع، که در آن انسان تنها با یک احتمال از گناه فرار می‌کند استوار کننده ایمان و حالت دوم، طمع، که در آن انسان  تنها با احتمال رسیدن به سود بیشتر خودش را در چاه می‌اندازد بیرون کننده ایمان از دل است.

پاورقی

1-وسائل الشیعه، جلد20،صفحه358

امیرالمؤمنین علی_{(علیه السلام)}
«ایمان هیچ بنده‌ای راستین نمی‌شود مگر زمانی ‌که اعتمادش نسبت به آنچه نزد خداست از اعتمادش به آنچه در دست خود دارد بیشتر باشد»₍₁₎

ایمان و اعتقاد به پروردگار عالم از جنس لفظ و گفتار نیست که اگر کسی در زبان ادعای ایمان کرد، برای پی بردن به ایمانش کفایت کند.

جنس ایمان از نور و ظرفش دل انسان است و هنگامی که به فضل الهی دل انسان خانه‌ای برای نور ایمان شد آن‌گاه دیگر انسان هر چند در ظاهر دنبال کسب‌وکار دنیا و پس انداز خواهد رفت ولی این دل و این ایمان اجازه نخواهد داد که انسان به هیچ کدام از این اموال و پس‌اندازها دل خوش کند و آرامش دلش را با آنها تأمین کند.

دلی که وجود خداوند و حضور دائمی او را درک می‌کند همیشه در آغوش لطفُ رحمت الهی به آرامش خواهد رسید لذا طبق بیان حدیث شریف هیچگاه به خاطر آنچه در دستش است اطمینان و آرامش پیدا نخواهد کرد.
پاورقی
1-شرح نهج البلاغه،جلد9،صفحه216

زمانی ذهن انسان به حکمت و دلش به صداقت و معارف راه پیدا خواهد کرد که وابستگی و مشغولیت ذهنی او نسبت به هوا و هوس‌ها و شهواتش کم شود و در نهایت زائل شود.

امیرالمؤمنین علی_{(علیه السلام)}
«إِذَا مُلِئَ الْبَطْنُ مِنَ الْمُبَاحِ عَمِیَ الْقَلْبُ عَنِ الصَّلَاح‏»₍₁₎
«زمانیکه شکم از خوراکی‌های مباح انباشته گردد، دل از دیدن خیر و صلاح کور می‌شود»

دیدن خیر و صلاح و دور اندیشی در امور از جمله کارهایی است که بیشتر از افرادی که سنی از آنها گذشته و دارای تجربه زیادی هستند انتظار می‌رود.

اینگونه افراد به خاطر عمر بالایی که در دنیا کرده‌اند و تلخ و شیرین‌هایی که تجربه کرده‌اند می‌توانند سخنان و نصیحت‌های خوبی برای گفتن داشته باشند.

ولی همیشه اینگونه نیست که تنها راه رسیدن به حکمت و دوراندیشی بالا بودن سن باشد، بلکه خوب خوردن و به اندازه خوردن و از طرفی شکم را به خوردنی‌ها و مزه‌های مختلف و متنوع غذاهای خوشمزه عادت ندادن هم یکی دیگر از راه‌های رسیدن به ذهن و دل دور اندیش و حکیم است.

به بیان دیگر زمانی ‌که دل انسان دائماً درگیر تامین نیازهای شهوانی از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و طبیعتاً بعد از آن هم تامین نیازهای جنسی شود، دیگر کی می‌تواند فراغت بالی پیدا کند تا با تفکّر در امور خلقت به نشانه‌ها و حکمت‌های زندگی دست پیدا کند.

پاورقی
1-غررالحکم،ح8154

سفارش رسول اکرم_{(صلی الله علیه و اله)} به أمیر مؤمنان علی_{(علیه السلام)}
ای علی دروغگوئی آفت کلام است.₍₁₎

نعمت کلام و زبان که اگر در اختیار بشر نبود معلوم نمی‌شد چگونه می‌توانست حرف بزند، یاد بدهد، سوال بپرسد و آنچه را که می‌فهمد به دیگران منتقل کند و یا از دیگران طلب کند.

امّا حیف زمانی که از این نعمت در مسیر بندگی و آنچه صاحب نعمت از ما خواسته استفاده نکنیم و از این زبان برای گفتن مطالبی غیر واقعی و دروغ برای به خدمت گرفتن و تحت تاثیر قرار دادن اطرافیانمان و ساختن یک دنیای خیالی و پوچ که در ذهنمان است استفاده کنیم؛ که صد البته و بدون شک چنین دنیایی که بر پایه دروغ بنا شده باشد به راحتی هم فروخواهد ریخت.

پاورقی
1-تحف العقول-ترجمه جعفری   ص : 15

هر نعمتی که پروردگار عالم در اختیار انسان قرار می‌دهد می‌تواند مجموعه‌ای از موهبت‌ها و توانمندی‌ها مثل نعمت‌های خانوادگی، اجتماعی، جسمی، مالی، سیاسی، ذهنی و امثال این‌ها باشد.

مثلاً داشتن نعمت سلامتی، درآمد مناسب، موقعیت اجتماعی و آبرومندانه خوب و صد‌ها مثال دیگر که نعمت‌های پروردگارمان به ما هستند.

اما نکته‌ای که باید مورد دقت واقع شود این است که هر نعمتی آفت‌هایی دارد که در واقع امتحان پروردگار برای ما پیرامون همین آفت‌هاست.

مثلاً یکی از آفت‌های نعمت دارایی، ثروت و قدرت احسان نکردن و به نیازمندان کمک نکردن است.₍₁₎ یا یکی از آفت‌های نعمت آگاهی، دانش و علم، آموزش ندادن به دیگران و مغرور شدن است.

وظیفه ما در مسیر بندگی پروردگار همواره این است که مراقب باشیم تا گرفتار آفت‌ نعمت‌هایی که پروردگار عالم در اختیار ما قرار داده نشویم.

پاورقی
1-امیرالمؤمنین علی(علیه السلام):آفةُ القدرةِ منعُ الاحسانِ»«آفت قدرت احسان نکردن است»غررالحکم ح800
2-وصیت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) به فرزندشان

امیرالمؤمنین علی_{(علیه السلام)}
«آفةُ القدرةِ منعُ الاحسانِ»₍₁₎
«آفت قدرت احسان نکردن است»

توانمندی مالی، جسمی و یا سیاسی در دنیا ا زجمله نعمت‌هایی است که خداوند متعال تنها به بعضی از بندگانش عطا می‌کند.

ولی همین نعمت‌های در ظاهر زیبا و چشم‌گیر از آن جمله از نعمت‌هاست که آنقدر دردسر و مشکلاتی در دنیا و حسابرسی‌های دقیقی نیز در آخرت دارد که خیلی از بندگان مؤمن پروردگار خودشان به اختیار زندگی عادی و ساده مثل بقیه مردم را انتخاب می‌کنند.

از جمله مشکلاتی که اینگونه نعمت‌ها به همراه دارد و در حدیث شریف هم به آن اشاره شده همین مسأله غفلت و حواسپرتی از یاد خداوند است، بطوریکه که انسان بعد از رسیدن به ثروت و یا موقعیت اجتماعی، یاد خدا و کمک به زیردستان و نیازمندان را فراموش کند و در حالی که قدرت و توانمندی دارد احسان نکند.

پاورقی
1-غررالحکم ح800

رسول اکرم_{(صلی الله علیه واله)}
«هر که مؤمنی را اندوهگین کند و در مقابل همه دنیا را به او بدهد، کفّاره گناه او نبوده و پاداشی بر کارش نمی‌بیند»₍₁₎

یک نکته لطیفی در این حدیث شریف در جریان است و آن چرایی و علّت نابرابری وکم ارزش بودن مال و اموال دنیا در مقابل دل شکسته مؤمن است.

قاعده بر این است که اگر حق کسی دزدیده و پایمال شود، اولین کار برای جبران، برگرداندن حقّ دزدیده شده به صاحبش است.

ولی در مورد «دل شکسته مؤمن واقعی» چه اتفاقی افتاده که اگر تمام دنیا را به او بدهیم، باز نتوانسته‌ایم کفّاره این دل شکستن را بدهیم و اشتباهمان را جبران کنیم.

آنچه می‌توان گفت این است که چون«دل مؤمن واقعی» از محبّت دنیا خالی است حتماً مسائلی معنوی و اخلاقی باعث این ناراحتی شده و از طرفی هم چون دل مؤمن مملو است از محبّت و شوق به خدا به خاطر همین دل چنین شخصی را با مال و ثروت نمی‌توانید راضی کنید.

تنها چاره برای به دست آوردن دل مؤمن این است که خیلی بی تکلف و ساده برای عذر خواهی و بدست آوردن دلش پیشش برویم  و اگر ایشان هم شاهد ناراحتی و پشیمانی واقعی شما باشد، شاید حتی با یک عذر خواهی ساده هم راضی شود.

پاورقی
1-مستدرک الوسائل حدیث 1036

گریه‌هایی که قطره قطره آن بوی خدا می‌دهد و تمنّای توبه و بازگشت به سوی او دارد مثل بارانی که هوای آلوده وکثیف شهر را پاک می‌کند بر دل انسان خواهد بارید و شروعی برای غبارروبی و صفای دل‌های کهنه و تاریک خواهد شد.

رسول اکرم_{(صلی الله علیه وآله)}
«کسی که بسیار استغفار کند خداوند برای هر غم او گشایشی و برای هر تنگی راهی برای او قرار می ‏دهد و از جایی که گمان نمی‏ برد به او روزی می‏ رساند.»₍₁₎

ذکر "استغفرالله ربّی واتوب الیه" که چهار اسم شریف "غفّار"،"اللّه"،"ربّ" و"توّاب" در آن در جریان است، بدون شک در صورت همراهی دل آدمی همانند آتشی که بر جان فولاد‌های سنگین می‌افتد و آنها را همچون مایع ذوب می‌کند، بر جان و قلب انسان خواهد نشست و آنها را از کدورت‌ها و آثار به جا مانده از هر تاریکی خواهد شست.

و دلی که پاک از تاریکی‌ها شود طبق بیان رسول اکرم_{(صلی الله علیه وآله)} خداوندعالم نه می‌گذارد گرفتار غمی بماند، نه می‌گذارد در مشکلات به بن بستی برسد، نه می‌گذارد در رسیدن روزی‌اش سر گردان بماند.

پاورقی
1-ابن ماجه، شماره 3819.

قطرات اشکی که به شوق خدا و از درد گناه چشمان آدم را خیس می‌کند و بر روی گونه‌های او می‌چکد، همانند باران بهاری که خاک سرد زمستان را زنده می‌کند، به قلب سرد و تاریک انسان حیات خواهد بخشید و شروعی برای رویش گل‌های بندگی خواهد شد

لطافت هوای بهاری و نسیم د‌‌ل‌نواز طبیعت آن‌قدر با دل آدمی بازی می‌کند که انسان دوست ندارد هیچ‌وقت این لحظات به پایان برسد.
این هوای بهاری و این لذت کوچکی  که روح انسان در این ایام می‌چشد یک نشانه است برای آن اتفاق بزرگی که باید درقلب انسان رخ دهد.
با دوری از گناهان و بنده پروردگار مهربان شدن، قلب  انسان لذت‌هایی را درک خواهد کرد که مثل آن‌را در هیچ نقطه‌ای از مکان و هیچ لحظه‌ای از زمان نمی‌توان تجربه کرد.

بعد از گذر از سردی و سوز زمستان به بهار طبیعت و طراوت بهار می‌رسیم.

تغییر و تحول فصل‌ها نشانه و درسی برای تغییر و تحوّل انسان‌هاست.

تا از بدی‌ها گذر نکنیم و از اخلاق زشتمان جدا نشویم به بهار بندگی و طراوت با خدا بودن نخواهیم رسید.

عید نوروز و شروع  بهار وقتی برای ما عید خواهد بود که با دور انداختن لباس غفلت لباس بندگی به تن کنیم.

خودمان را با پوشیدن لباس‌هایی نو و تازه در حالی که دل و ذهنمان هنوز پر از تاریکی و کهنگی است فریب ندهیم.

صله رحم و شاد کردن چشمان منتظر والدینمان مثل شکوفه‌های بهاری حال و هوای زندگی‌مان را تغییر خواهد داد.

عید نوروز که مصادف می‌شود با بهار اکثر مردم همانند بهار به فکر نو کردن لباس و حال و هوای خود می‌افتند.

نو شدن ظاهر طبیعت یک جلوه از تغییر و تحولی است که در باطن طبیعت رخ داده است.

هویت و سرمایه اصلی انسان شخصیت باطنی‌اش است که اگر اصلاح و ترببیت نشود، صدها لباس تازه و جدید هم او را تغییر نخواهد داد.

صله ارحام از خانواده و نزدیکان از جمله اموری است که همیشه مایه شادابی و برکت‌هایی مادی و معنوی است.

حفظ این شادابی و برکت‌هایی که خداوند متعال در انجام کار‌های نیک مثل صله ارحام قرار داده است تنها با رعایت اخلاق و دوری از گناهان امکان پذیر است.

امیرالمؤمنین علی_{(علیه السلام)}
«اهل دنیا چون کاروانی باشند که هنوز بارشان را به زمین نگذاشته کاروانسالارشان فریاد میزند که باربندند وبروند»

بازی دنیا و عمر انسان چنان زود می‌گذرد که تنها کافی است در بین مشغولیت‌ها و مشکلاتی که هر روز یکی پس از دیگری گریبان گیر آن هستیم و تمامی هم ندارد تنها یک لحظه بایستیم و به گذر عمرمان فکر کنیم تا ببینیم که چگونه در یک لحظه تمام عمرمان جلوی چشمان می‌آید و می‌رود.

بله به همین راحتی و به همین سادگی شاید امشب، شاید فردا شب و شاید چند ثانیه بعد درعین حال که مثل همیشه دنبال مشغولیت‌ها و حل مشکلاتمان هستیم  و هنوز هم یک نفس راحت نکشیده‌ایم، ببینیم که کاروانسالار زندگی فریاد حرکت و انتقال از این عالم به عالم آخرت را صادر کرد و دیگر حتی اجازه یک پلک زدن هم به ما نداد.

واقعیت این است که ما به زنده ماندن عادت کرده‌ایم.

پاورقی
1-حکمت 415 نهج البلاغه

امیرالمؤمنین علی_{(علیه السلام)}
«کُلُّ وِعَاء یَضِیقُ بِمَا جُعِلَ فِیهِ إِلاَّ وِعَاءَ الْعِلْمِ، فَإِنَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ»
«هر ظرفی از آنچه در آن نهند، تنگ گردد جز ظرف دانش که به آن گسترش یابد»

وقتی ظرف از جنس خاک، سنگ، آهن و امثال اینها باشد هر قدر هم که بزرگ باشد باز محدودیت دارد و وقتی بخواهیم چیزی در آن بریزیم تنها به اندازه ای می تواند آنچیز را قبول کند که ظرفیت دارد؛ مثل آب و لیوان که لیوان تنها به اندازه ظرفیتش می تواند آب در خود جای دهد و حتی به اندازه سر سوزنی بیشتر هم ظرفیت تحمّل آب اضافه را ندارد و لبریز می شود.

اما همه ظروف، مادی نیستند که محدود باشند، ظرف هایی معنوی هم در خلقت وجود دارند که محدودیت آنها وابسته به خودشان نیست و این قابلیت را دارند که هر لحظه با توجه به آنچه وارد آنها می شود به شرط داشتن سنخیت، گسترش پیدا کنند بطوریکه هیچ نقطه توقف و محدودیتی در وسعت گسترش و پیدا کردن بسط برای آنها تصوّر نشود.

علم و معرفت صحیحی که از جنس نور است از آن جمله اموری است که وقتی در دل انسان مؤمن به اذن الهی شروع به باز شدن می کند، دل مؤمن ظرفی برای این علم می شود که هر لحظه با اضافه شدن این علم و معرفت، دل نیز گسترش پیدا می کند و این گسترش و وسعت در دل مؤمن به شرط استقامت و پایداری در ایمان به خداوند متعال، به مرور زمان آنقدر بسط پیدا میکند و آنقدر وسیع می شود که در نهایت دل انسان مؤمن فانی در علم خالقش می شود که دیگر نه اندازه ای برای قابل تصّور است و نه می شود زوال و فنایی برای آن تعریف کرد.

پاورقی
1-نهج البلاغه،حکمت205

امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
«هر که را بدون کفایت بالا بردند بدون گناه به زیر کشیدند»

در تفکر لیبرالیستی و سرمایه داری ملاک و مبنا پول و ثروت تعریف می شود و هر انتخاب و تصمیمی که ثمره اش افزایش پول و ثروت باشد مورد قبول است و فرقی نمی کند که از چه راهی و با قربانی کردن چه کسانی قرار است این مسیر طی شود.

کسانی که خودشان را تسلیم تصمیمات و تفکّرات این چنین سازمانها، نهادها و افرادی میکنند خوب است بدانند که اگر شما را  بدون دلیل و بدون داشتن تخصصی بالا بردند و صاحب مسؤلیت کردند، مطمئن باشید که شما جزوی از نقشه و راه رسیدن آنها به اهدافشان بوده اید و بعد از رسیدن به خواسته هایشان حتی اگر شما در این مدّت به تخصّص و توانمندی هم رسیده باشید باز هم بدون دلیل شما را حذف خواهند کرد.

در هر صورت تقوا حکم میکند که کلام شریف امیرالمؤمنین علی_{(علیه السلام)} را آویزه گوشمان کنیم و خودمان در صورت نداشتن تخصص و توانمندی مسؤلیتی قبول نکنیم و پیشنهادهای اینچنینی را با تردید و دقت بررسی کنیم.

پاورقی
1-میزان الحکمه، جلد13

امام جواد_{(علیه السلام)}
«آشکار کردن چیزی، پیش از آنکه استوار گردد موجب تباهی آن می شود»

بعضی از امور هستند که ما نباید آنها را قبل از نهایی شدن و به نتیجه رسیدنشان فاش کنیم چرا که ممکن است به طریق مختلف موانعی ایجاد شود که مانع به نتیجه رسیدن آن کار شود.

مثلاً خیلی از ایده ها و خیلی از کارهایی که سودهای زیادی در آن وجود دارد را می توان یکی از صدها مصداق و نمونه ایی برای این حدیث شریف از امام جواد_{(علیه السلام)}دانست که در صورت فاش کردن آن قبل از به نتیجه رسیدنش ممکن است به بهانه های مختلف توسط افراد مختلف کپی برداری و یا دزدیده شود.

از نمونه های دیگر که به ذهن می رسد می توان اسرارجنگی، اسرارمدیریتی و.....را مثال زد.

پاورقی
1-میزان الحکمه ج5، 263

مشکل اساسی خانواده‌های بسیاری این است که از سرمایه عظیم خانواده بی‌اطلاع هستند.
اکثر ما با همسر و خانواده خود زندگی می‌کنیم ولی نمی‌دانیم که چه سرمایه عظیمی داریم!
نمی‌دانیم که چه اسراری در دل خانواده نهفته است!
بسیاری از گنهکاران اگر بخواهند خدای متعال آنان را ببخشد، باید استغفار نموده و برای تحصیل رضای الهی خود را به زحمت بیاندازند، اما راه آسان‌تری نیز وجود دارد!
محبت به خانواده!
رسول اکرم ص فرمود:
« هرگاه بنده به چهره همسرش و همسرش به چهره او(بامحبت) بنگرد، خداوند به آن دو با نگاه مهرآمیز می‌نگرد و هرگاه دست یکدیگر را بگیرند گناهان آن دو از لای انگشتانشان فرومی‌ریزد .»[1]
چه گنجی از این عظیم‌تر و چه سرمایه‌ای از این پربارتر در عالم وجود دارد ؟!
────────────────────────────
[1] إذا نَظَرَ العَبدُ إلی وَجهِ زَوجِهِ ونَظَرَت إلَیهِ ، نَظَرَ اللّهُ إلَیهِما نَظَرَ رَحمَهٍ ، فَإِذا أخَذَ بِکَفِّها وأخَذَت بِکَفِّهِ ، تَساقَطَت ذُنوبُهُما مِن خِلالِ أصابِعِهِما . کنز العمّال : ج 16 ص 276 ح 44437

 یکی از مشکلات فراگیر بسیاری از زوج‌های جوان، مخصوصاً در سال‌های ابتدایی زندگی زناشویی این است که با بحران محبّت روبه‌رو می‌شوند.
آقا می‌گوید همسرم به من محبّت نمی‌کند و خانوم هم می‌گوید همسرم به من توجه نمی‌کند!
عشق ورزیدن یک هنر است نه یک غریزه که توقع ظهور آن را به صورت غریزی داشته باشیم!

باید یاد بگیریم چگونه محبت کنیم!

محبّت بذری است که باید آن را کاشته تا بتوان محصولِ عشق را از آن درو کرد.

وقتی مرد به همسرش محبّت کرد ، در دل او بذر محبّت کاشته است  و در صورت پاسبانی از این بذر نوپا عشقی سرشار درو خواهد کرد!

اما صادق ع  فرمود :

« کَمَا تَدِینُ‏ تُدَانُ»_[1] چنان‌که کنی، جزا یابی

اول باید محبت ورزید تا بعد بتوان عشق درو کرد.

پاورقی 
[1] الکافی ج‏2، ص134

در این دور و زمانه افراد بشر با مشغول شدن به بازی‌های کودکانه دنیا  از مسیر حقیقی تعالی غافل شده‌اند. تعالی و تکامل را در کسب‌وکار پررونق و قدرت و موقعیت اجتماعی می‌دانند و به همین دلیل روز به روز آمار ابتلاء افراد بشر به بیماری های خطرناک عجب و غرور بیشتر می‌شود.
ارباب  به سر کارگرش می‌زند و کارگر بر سر زن و بچه‌اش!
هیچ‌کدام از این کارها راه تعالی نیست!
همه غافل از این‌اند که خدای متعال در دسترس ترین راه تعالی  و تکامل را در نزدیک‌ترین مکان قرار داده است!
خانواده!
با مدیریت محبت در خانواده می‌توان به بالاترین درجات معنوی دست یافت، بر همین اساس رسول اکرم ص  فرمود:
«نیکْ ایمان ترین مردمان ، کسی است که با خانواده‌اش  خوش‌اخلاق و مهربان‌تر باشد»_[1]
رشد ایمان یعنی تعالی انسانی!

پاورقی
[1] أحسَنُ النّاسِ إیمانا أحسَنُهُم خُلُقا وألطَفُهُم بِأَهلِهِ- عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج‏2، ص: 38

منظور از موسیقی مطرب ولهوی چیست؟ و راه تشخیص موسیقی مطرب و لهوی از غیر آن چیست؟

ج: موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله آن است که به سبب ویژگیهایی که دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقی دور نموده و به سمت بی‏بندوباری و گناه سوق دهد و مرجع تشخیص موضوع عُرف است.