امیرالمؤمنین‌علی_{(علیه‌السلام)}
«الدّین یعصم‏»₍₁₎
دین نگاه می‌دارد(مصونیّت می‌بخشد)

دین مصونیت می‌بخشد یعنی برنامه‌ها و دستورات دین انسان را حفظ می‌کند، ایمنی می‌بخشد، محافظت می‌کند از هر برنامه و آئینی  که بر خلاف شاکله و فطرت انسان توسط منحرفان و کج‌فهمان برای او تعریف می‌شود و سرمایه انسانی و کمال‌جوی او را به بیراهه‌ می‌کشاند و در کنار و همزمان با محافظت، دست‌گیری می‌کند از شکسته بالان پشیمان و کج‌راهه رفتگان خسته و در نهایت هدایت می‌کند به سوی آسمان‌های بلند معنویّت و بندگی پروردگار متعال، آن آسمان‌هایی که کبوتران بلند پرواز را بدون دینداری توان پریدن و اوج گرفتن در آن آسمان‌ها نیست.

1-غرر الحکم و درر الکلم، ص: 17،ح1

محبّت کردن و همیشه مورد توجّه و عنایت دوستان و اطرافیانمان قرار گرفتن اتفاقی است که نتیجه خوش‌اخلاقی و خوش‌رفتاری خود ما با آنان است و اینگونه نیست که ما صاحب دوستانی صمیمی و با ارزش باشیم بدون اینکه صمیمیّت و ارزشی در خود ما وجود داشته باشد.

کبوتر با کبوتر باز با باز/کند هم‌جنس با هم جنس پرواز

و در عین حال وقتی محبّت و ارزش‌گذاشتن ما به دوستانمان زیاد می‌شود یکی از رایج‌ترین اشتباهاتمان می‌شود، اعتماد و در مسائل مالی و یا کاری روی آنان حساب کامل باز کردن.

ما نباید محبّت و ارزش‌گذاری را به پای اعتماد ورزیدن بگذاریم و همیشه باید برای پیشبرد امور مالی و کاری خود حساب دوستی و محبّت ورزیدن را جدا بدانیم.

امیرالمؤمنین‌علی_{(علیه‌السلام)}
«اُبْذُلْ لِصَدِیقِکَ کُلَّ المَوَدَّةِ و لا تَبذُلْ لَهُ کُلَّ الطُّمَأنِینَةِ»₍₁₎
«هر چه محبّت داری نثار دوستت کن امّا هر چه اطمینان داری به پای او مریز»

پاورقی
1-غررالحکم حدیث 2463

بازخورد خبر شهادت سردار سلیمانی در بین مردم و رسوایی هر چه بیشتر آمریکا در منطقه و در بین متحدانش و از طرفی سرخوردگی طرفداران مذاکره با آمریکا در داخل کشور و سرمایه برباد رفته آمریکا برای تفرقه‌افکنی بین ایران و عراق و همچنین به هم خوردن نقشه‌های نرم دولت‌مردان داخلی برای از بین بردن فرهنگ شهادت و شهادت‌طلبی در طرف دیگر همه و همه در کنار هم فتنه‌هایی نبودند که یک‌روزه و یا چندماهه بشود اصلاحشان کرد و تنها یک خون الهی که بواسطه بندگانی الهی در کالبد ملت دمیده میشد می‌توانست خارج از معادلات تحلیل‌گران و سیاست‌پردازان عمل کند و با بیدار کردن فطرت مردم این تارهای حاکمان مستکبر که به نظم در هم تنیده شده بود را خراب کند و عالمیان را مبهوت خود کند.

ثارالله(خون خدا) شدن ثمره زحمت کسانی می‌شود که عمرشان را بر طریق بندگی پروردگارشان و سرسپردگی کاملشان به ولایت گذرانده‌اند، همان کسانی که به محض قبول و ورود به آستان ولایت گناهان اول و آخرشان آمرزیده می‌شود و سلام خداوند را از بدو تولدشان تا به هنگام شهادتشان نصیب خود می‌کنند و در نتیجه حیات و بیشتر از حیاتشان مماتشان مایه هدایت و بیداری مردم می‌شود.

«وَالسَّلَامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدْتُ وَ یَوْمَ أَمُوتُ وَ یَوْمَ أُبْعَثُ حَیًّا»₍₁₎
«سلام بر من روزی که تولد یافته و روزی که بمیرم و روزی که زنده برانگیخته شوم»

1-سوره مبارکه مریم آیه 33

صبح جمعه که از شهادت سردار سلیمانی با خبر شدم ناراحت شدم ولی بعد از گذشت چند ساعت و دیدن بازخورد این خبر در بین مردم بیشتر از اینکه ناراحت شوم متحیّر شدم و فهمیدم که خبر این شهادت قبل از اینکه احساسات و عواطف مردم را درگیر کرده باشد جریانی معنوی در قلب آنان رقم زده است که خارج از معادلات این جهانی است.

بله به نظر می‌رسد این اشک‌های چشمان و این حرارتی که در قلب‌ها به جریان افتاده است ثمره خون خداست، ثمره خونی است که تنها می‌تواند به واسطه شهادت بندگان مخلَص خدا در کالبد نیمه جان مردم دمیده شود و چراغ هدایت و برطرف کننده فتنه‌های زمانه شود.

پیامبر خدا (صلى‌الله‌علیه‌و‌آله)  
«طُوبى للمُخْلِصینَ ، اُولئکَ مَصابیحُ الهُدى، تَنْجَلی عَنهُم کُلُّ فِتْنَةٍ ظَلْماءَ»(1)
«خوشا به حال مخلِصان؛ آنان چراغ‌هاى هدایتند که هر فتنه تیره‌اى از سوى آنها زدوده مى‌شود.»

1-کنز العمّال : 5268

امیرالمؤمنین‌علی_{(علیه‌السلام)}
«لَأَنْ‏ أُهْدِیَ‏ لِأَخِی الْمُسْلِمِ هَدِیَّةً تَنْفَعُهُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أَتَصَدَّقَ بِمِثْلِهَا»₍₁₎
«هدیه‌ای که به برادر مسلمانم بدهم و به دردش بخورد در نزد من محبوب‌تر از این است که مثل آن را صدقه بدهم»

گاهی اوقات نگاه ما به توصیه‌ها و دستورات اخلاقی دینی از این جهت که در ذهنمان یک حالت بیشتر برای اجرایی کردن آن نقش نبسته است نگاهی خشک و غیر قابل انعطاف می‌شود.

مثلاً همین یک نمونه که در حدیث شریف از امیرالمؤمنین‌علی‌(علیه‌السلام) ذکر شده است و ذهن ما را به افق‌های بالاتری از صدقه دادن و بخشیدن باز می‌کند.

هدیه دادن و صدقه دادن از این جهت که در هر دو انسان بذل مال و دارایی می‌کند مشترک هستند و حتّی هدیه دادن از مصادیق مستحب صدقه دادن است که در زیر مجموعه آن قرار می‌گیرد، بدین معنی که صدقه انواع مختلفی دارد که بعضی واجب مثل خمس و زکات و بعضی مستحب مثل بخشش به فقرا و یا هدیه‌ای که برای دوستانمان می‌خریم و...

امّا اصلی‌ترین نکته‌ای که در بیان امیرالمؤمنین‌علی‌(علیه‌السلام) وجود دارد این است که مؤمن باید ابتکار عمل داشته باشد و بتواند به جای صدقه و کمک پنهانی و یا حتّی آشکار خود به اطرافیانش این کار را در قالب یک هدیه زیبا و یا حتّی به واسطه سفارش کار به فرد مورد نظر انجام دهد تا هم عزّت او را حفظ کرده باشد و هم به روابط دوستی و صمیّمت و ده‌ها فایده دیگری که زاییده این نوع همکاری و برقرای ارتباط است دست پیدا کرده باشد.

پاورقی
1-کافی،ج5،ص144

بی‌پولی و فقر مشکل است ولی بدتر از آن بی‌ادبی و به حراج گذاشتن شأن اجتماعی خودمان است؛ ما باید خودسازی داشته باشیم و به ارزش‌های اخلاقی پایبند باشیم و هیچ‌وقت فراموش نکنیم که تمام رزق و روزی ما در دست قدرت خداست وتنها اوست که کارساز است  

رسول اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)}
«إذا لم تَغُلَّ اُمَّتی لم یقُمْ لَها عَدُوٌّ أبَدا»₍₁₎
«هرگاه امّت من نسبت به هم کینه نورزند، هیچ دشمنی هم در برابر آن‌ها قد علم نمی‌کند»

اساسی‌ترین و اصلی‌ترین راه‌کار دشمنان یک کشور برای سرنگونی آنان ایجاد تفرقّه و دشمنی بین خود مردم آن کشور است.

در واقع دشمنان یک کشور با نفوذ در میان مردم و مسئولین با سخن‌چینی کردن و یا درست کردن جوک‌های مختلف و یا حتّی تحریک احساسات قومیّتی  بین آنان ایجاد یک جدایی و فاصله می‌کنند و آنان را از یکدیگر می‌رنجانند و عده‌ای هم از روی ناآگاهی دنباله‌روی آنان می‌شوند.

همین اتفاق بستری می‌شود برای ایجاد ذهنیّت و ناراحتی بین مردم و در صورت کنترل نشدن و آگاه نکردن مردم تبدیل می‌شود به کینه و عدوات بین آنان و وقتی این اتفاق بیافتد طبیعتاً مردم یک کشور و یا یک امّت بزرگ مثل اسلام که شامل کشورهای مختلف عربی و غیرعربی هستند دیگر در مقابل دشمنان با یکدیگر متحّد نخواهند شد و همین اختلاف بهترین پیام برای قدعلم کردم و طمع‌ورزیدن دشمنان اسلام برای حمله به آنان است.

پاورقی
1-کنزالعمال،ح1104

مهمترین ویژگی تمدّن معیوب غرب بحث علم و تکنولوژی آنان نیست بلکه بحث ساختارها و قوانینی است که برای ادارات و نهادهای آموزشی و اجتماعی دنیا تعریف می‌کنند و این در حالی است که هر کدام از آن قوانین با دوراندیشی تنظیم شده‌اند و مثل میله‌هایی هستند که با قرار گرفتن در کنار هم تبدیل به زندانی برای توسعه و پیشرفت واقعی کشورها می‌شوند.

«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْکافِرینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنینَ أَ تُریدُونَ أَنْ تَجْعَلُوا لِلَّهِ عَلَیْکُمْ سُلْطاناً مُبیناً»₍₁₎
ای کسانی که ایمان آورده‎اید، به جای مؤمنان، کافران را به دوستی خود نگیرید. آیا می‎‏خواهید علیه خود حجّتی روشن برای خدا قرار دهید؟»

«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّکُمْ أَوْلِیاءَ تُلْقُونَ‏ إِلَیْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَ قَدْ کَفَرُوا بِما جاءَکُمْ مِنَ الْحَق‏»₍₂₎
ای کسانی که ایمان آورده‎اید، دشمن من و دشمن خودتان را به دوستی نگیرید[به طوری‏] که با آنها اظهار دوستی کنید، و حال آنکه قطعاً به آن حقیقت که برای شما آمده کافرند.»

1-سوره مبارکه نساء آیه144
2-سوره مبارکه ممتحنه آیه 1

اکثر کسانی که به افسردگی می‌رسند و ذهنشان برای خودکشی فعّال می‌شود کسانی هستند که با دیگران و مخصوصاً افراد سالم و آگاه از ناکامی‌ها، ناراحتی‌ها و مشکلات خود حرف نمی‌زنند و بیشتر ناملایمات زندگی را بدون تحلیل و یا کسب تجربه‌ای در دل خود انبار می‌کنند.

امیرالمؤمنین‌علی‌_{(علیه‌السلام)}
«هرکه خودرایی کند هلاک گردد ، و هرکه با مردمان مشورت کند در عقل آنان شریک شود.»   

1-نهج البلاغه ، الحیاة جلد ۱ صفحه ۳۱۱

فضای ذهنی بیشتر کسانی که قصد خودکشی دارند پر است از توهمّات یعنی عقائد و تفکّراتی که نه به هم ربطی دارند و نه مبنا و منطقی دارند و یا حداقل رابطه درستی بین آن تفکّرات و عقائد برقرار نشده و بحران آفرین شده‌اند.

گاهی عصبانیّت ذهن آدم را به این وضعیت می‌اندازد.

گاهی هم دلخوری و احساس تحقیر از جانب کسانی که وابستگی شدید به آن‌ها داریم و یا نظرات آنان برای ما مهم است آدم را به بحران می‌برد.

مثلاً به طرف گفته موهات چقدر زشته و یا تو بی‌عرضه‌ای و ... .
به نظرم همین مدل جمله‌ها به جوانان امروزی و یا دهه هشتادی‌ها که با سریال‌های عاشقانه ماهواره‌ای و مخصوصاً ترکیه‌ای تربیت شدند و بالا اومدند می‌تونه بحران‌زا بشه.

در هر صورت برای درمان ریشه‌ای افسردگی و روحیه خودکشی خیلی مهمه که بفهمیم طرفمان تحت تاثیر چه تفکّراتی است و دنیایش چگونه می‌گذرد.

خودکشی ازچاله درآمدن و به چاه افتادن است، خودکشی انسان را از مشکلاتی که کم و زیاد برای همه مردم وجود دارد خلاص خواهد کرد ولی وارد مشکلاتی بزرگ‌تر و دردناک‌تر و غیرقابل برگشت خواهد کرد که خداوند بصورت اختصاصی برای فرد خودکشی کننده در نظر گرفته است.

امام‌صادق_{(علیه‌السلام)}
«مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ مُتَعَمِّداً فَهُوَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَالِداً فِیهَا»₍₁₎
«هر کس عمدا خودکشی کند، او همیشه در آتش دوزخ خواهد بود»

پاورقی
1-من لا یحضره الفقیه , ج 4 , ص 95

اولین مسأله‌ای که ذهن انسان را برای خودکشی به کار می‌اندازد بحث راحتی

گریه و غمی برای عزای اباعبداللّه الحسین_{(علیه‌السلام)} ارزشمند و مایه عنایت پروردگار است که همسو و هم جهت شود با تفکّر و آرمان اباعبداللّه الحسین_{(علیه‌السلام)} و در غیر اینصورت برای کسی که برای حسین اشک بریزد ولی در مقابل حسین بایستد و بر علیه تفکّر و آرمان اباعبداللّه الحسین_{(علیه‌السلام)} رأی بدهد و یا قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری کند چه عنایتی می‌تواند باشد و چه قضاوتی می‌شود کرد.

امام کاظم_{(علیهم‌السلام)}
«نَفَسُ المَهمُومِ لَنا المُغتَمِّ لِظُلمِنا تَسبِیحٌ،‌ وهَمُّهُ لِأمرِنا عِبادَةٌ»₍₁₎
«کسی که برای ما اندوهگین، و به خاطر ستمی که بر ما رفته غمگین باشد، نفس کشیدنش تسبیح است و غمخواری‌اش برای امور ما عبادت است»


گریه بر ائمه اطهار_{(علیهم السلام)} مخصوصاً اباعبداللّه الحسین_{(علیه‌لسلام)} به جهت حماسه‌ای که در بندگی و تبعیت از پروردگار متعال در کربلا آفرید و تمام شئون خلقت را متأثر کرد، به عبارتی گریه بر تمام ارزش‌ها و آرمان‌های آسمانی و گریه بر تمام آنچه است که تمام انبیا‌ءالهی به دنبال پیاده کردن آن بودند و به همین جهت است که در روایات گریه بر مصیبت‌های وارده بر معصومین_{(علیهم‌السلام)} عبادت و تسبیح پروردگار معرفی شده است.

گریه بر مصیبت اباعبدالله‌الحسین_{(علیه‌السلام)} خبر از عنایت پروردگار به دل انسان می‌دهد و بعد از آن به برکّت هر قطره اشکی که صادقانه برای حسین جاری می‌شود خداوند ده‌ها مشکل و مصیبت از انسان دور می‌کند و این گریه در ادامه  از هر انسانی یک حسین خواهد ساخت که به تنهایی و لبیک گویان به ندای«هل‌من‌ناصر ینصرنی» اباعبدالله الحسین_{(علیه‌السلام)}می‌تواند در مقابل استکبار بایستاد و زیر بار حرف زور و ذلّت نرود

پاورقی
1-کافی، جلد 2،‌ صفحه 226

رسول‌اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)}
«اِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام حَرارَةً فی قُلُوبِ الْمُؤ منینَ لا تَبْرُدُ اَبَداً»₍₁₎
«ای شهادت حسین علیه السلام ، حرارت و گرمایی در دلهای مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمی شود»

داستان مظلومیت اباعبدللّه‌الحسین از هر واقعیتی واقعی‌تر و از هر گفتمان و آرمانی نافذ‌تر و از هر سلاحی مخرب‌تر و برای هر قلب سالمی حرارت بخش و مایه حیات است

پاورقی
1-جامع احادیث الشیعه ، ج 12، ص 556

وقتی منافقان و اهل تزویر میزهای امور اجرائی و سیاست‌گذاری یک ملّت را در دست می‌گیرند، نوع بازداشت‌ها، تشویق‌ها و تنبیهات آنان روشی می‌شود برای هدایت جمعی رسانه‌ها و توده‌های مردم تحت کنترلشان به سوی وادادگی، کم‌تحرّکی و سکوت در مقابل سیاست‌های ضد دینی آنان و در نهایت بی‌طرفی در صحنه‌هایی همچون کربلا

جریان کربلا و جریان صف کشیدن یک جامعه بر علیه اباعبداللّه الحسین_{(علیه‌السلام)} نتیجه یک جریان‌سازی سیاسی که ساختار اداره جامعه را در دست داشتند بود.

ساختاری که بوسیله تظاهر به دینداری و تعهّد به دین رسول اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)} آرای توده‌های مردم را داشت و نوع سیاست‌گذاری آنان در تشویق‌ها، تنبیها و مجازات‌هایی که داشتند مجال و حوصله ورود در سیاست را از عموم مردم می‌گرفت.

رسول اکرم_{(صلی الله علیه واله)}
«إِنِّی لَا أَتَخَوَّفُ عَلَی أُمَّتِی مُؤْمِناً وَ لَا مُشْرِکاً فَأَمَّا الْمُؤْمِنُ فَیَحْجُزُهُ إِیمَانُهُ وَ أَمَّا الْمُشْرِکُ فَیَقْمَعُهُ کُفْرُهُ وَ لَکِنْ أَتَخَوَّفُ عَلَیْکُمْ مُنَافِقاً عَلِیمَ‏ اللِّسَانِ‏ یَقُولُ مَا تَعْرِفُونَ وَ یَعْمَلُ مَا تُنْکِرُون».₍₁₎
«من برامت خویش از مؤمن و مشرک بیم ندارم، زیرا که بازدارنده مؤمن ایمان او است، و مشرک را کفر او سرکوب می‏کند، ولی از منافق زبان‌باز بر شما بیمناکم که چیزی می‏گوید که شما قبول دارید و می‏پسندید، و کاری می‏کند که آن را زشت می‏شمارید»

پاورقی
1-بحار الأنوار(ط - بیروت)، ج‏2، ص 110

در هر صورتی گریه بر اباعبدالله نقش‌آفرین است، چرا که هم به برکّت گریه می‌شود به تفکّر حسینی رسید و هم از مسیر فهمیدن تفکّر و آرمان‌های اباعبدالله الحسین_{(علیه‌اسلام)} می‌شود به گریه افتاد، ولی در این میان بازی را کسانی می‌بازند که در گریه می‌مانند و دستشان از رسیدن به حسین و نهضتش کوتاه می‌شود

گریه کردن و عزاداری برای مظلومیّت  اباعبداللّه الحسین _{(علیهم‌اسلام)} و مصائب عاشوراء بدون شک ارزشمند و مورد عنایت است، امّا خوش به سعادت کسانی که از پای درس این عالم به پای درس عالمی دیگر در رفت و آمدند تا بفهمند که چرا کربلا کربلا شد و چرا اباعبداللّه الحسین_{(علیهم‌اسلام)} ماندگار شد و چرا تفکّر و عقیده حسین_{(علیه‌السلام)} الگوی هر رهبر آزادی‌خواه و مبارزی در طول تمام تاریخ شد.

کسی که نتواند تفکّر و بینش علوی و خط‌ مشی حسنی و روحیه حسینی(علیهم‌السلام) را در طریقت و سلوک انقلاب خمینی و رهبری امام خامنه‌ای ببینید، بدون شک اگر در کربلا و در کنار اباعبداللّه الحسین هم حضور می‌یافت در خوش‌بینانه‌ترین حالت سهمش از دینداری پریشان خاطری و یا سردرگمی ‌بود

رسول‌اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)}
«قولُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأهِ اِنّی اُحبُّکِ لا یَذْهَبُ مِنْ قَلْبِها اَبَدا»₍₁₎
«این که مرد، به همسر خود بگوید: «تو را دوست دارم»، هرگز از دل همسر بیرون نمی‌رود!»

اظهار محبّت و حتّی بی‌پاسخ نگذاشتن محبتّی که همسرمان به ما می‌کند به شکل معجزه آسایی در بهبود کیفیت زندگی تأثیر خواهد گذاشت.

چاشنی محبّت و ابراز علاقه به دیگران مخصوصاً وقتی طرف مقابل همسرمان باشد به صورت شگفت‌انگیزی معادلات رفتاری او و فضای خانه را متوجّه تغییر و تحوّلات خوبی خواهد کرد و آستانه تحمّل و بردباری او را در مقابل پستی و بلندی‌های زندگی افزایش خواهد داد.

پاورقی
1-وسائل الشیعه (آل البیت)، ج۲۰، ص۲۴٫

امیرالمؤمنین‌علی_{(علیه‌السلام)}
«أَشْرَفُ الْخَلَائِقِ التَّوَاضُعُ وَ الْحِلْمُ وَ لِینُ الْجَانِبِ»₍₁₎
«شریف ترین اخلاق، تواضع، بردباری و نرم خویی است»

هر شغل و سمتی که در بیرون از خانه داریم و هر مقام و منزلتی که اطرافیانمان برای ما قائل هستند برای ما و زندگی خارج از خانه ماست و وقتی وارد خانه می‌شویم باید به یک همسر و پدر و یا حتّی مادر متواضع که توالت تمییز می‌کند و فرزندانش بر روی او خر سواری می‌کنند تبدیل شویم.

وقتی اینگونه زندگی را فهمیدیم و رفتارمان با همسرمان بر اساس تواضع و صمیمیت رقم خورد، شاید از عشق و علاقه تجربه و خاطره متفاوتی و جدیدی برای ما رقم بخورد و نگاه ما در مورد کلام گهربار امیرالمؤمنین‌علی_{(علیه‌السلام)} در مورد تواضع نگاهی متفاوت شود.

1-عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 115 ، ح 2555

امیرمؤمنان علی_{(علیه السلام)}
«سُوءُ الظَّنِ یُفْسِدُ الامُورَ وَ یَبْعَثُ عَلَی الشُّرُورِ»₍₁₎
«سوءظن کارها را به فساد می کشد و سبب انواع شر می شود»

سوءظن و شک میوه فضاهای تاریک و مبهم هستند که وقتی برطرف نشوند، طبیعتاً مشکل‌آفرین و دردسرساز خواهند شد و برای رفع اینگونه مشکل لازم است هم ما و هم همسرمان پاسخگوی سوالات پیش آمده باشیم و نگذاریم فضای اعتماد و آرامش خانواده به فضائی آسیب‌پذیر و پرتنش  تبدیل شود.

پاورقی
1-غررالحکم، جلد 4، صفحه 132

سفر جسمانی انسان از خاک است و به خاک ختم می‌شود و سفر روحانی او هم اگر شروعش کند و نظر پرعنایت پروردگار عالم به همراهش باشد و بتواند از دنیاهای جذّاب و بهت‌آور و منحرف کننده کشف و کرامات و تصرفّات و ... بگذرد، از این دنیای خاکی با نادانی و بلندپروازی شروع می‌شود و باز به همین دنیای خاکی و ساده باز خواهد گشت و نفسی به رضایت و علمی از جنس ناآگاهی و سکوت و مسئولیتی به سنگینی عالم وجود، بهره‌اش خواهد بود.

به عبارتی سفر معنوی انسان سفری است برای فهم معارف قرآن و سیر در آن تا به مقصد بندگی پروردگار عالم برسد و در آن مقام واقعی خود که اشرف مخلوقات است قرار بگیرد.

امّا سنگینی و اهمیّت این سفر معنوی آنچنان بالا و با اهمیّت و پر فراز نشیب  است که پروردگار متعال در آیات 20 و 21 سوره مبارکه حشر پرده‌ از این حقیقت بر می‌دارد و با آوردن مثال کوه که در این دنیا نماد پایداری، مقاومت و اقتدار است این پیام را می‌رساند که آن حقیقتی که در قلب مؤمنان می‌گذرد و آنان به دنبال تکمیل آن هستند، آنچنان سنگین است که اگر آنرا به کوهی در این دنیا عرضه کنیم متلاشی و نرم خواهد شد.

«لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلی‏ جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ تِلْکَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُون»
«اگر این قرآن را بر کوهی نازل می‏کردیم می‏دیدی که در برابرش به خشوع درمی‏آید و از ترس خدا می‏شکافد. این مثلها را برای مردم می‏آوریم باشد که بیندیشند»

سوره مبارکه حشر آیه21

به نظر می‌رسد ساعاتی در شبانه‌روز و یا نهایتاً چند روز یکبار ما باید زمانی داشته باشیم تا با همسرمان صحبت کنیم و حرف‌هایش را بشنویم و همچنین حرف‌هایمان را بگوییم.

یک فضای صمیمی گفتگو بین زن و شوهر برای اظهار محبّت و یا بیان گلایه و یا رفع شبهات که به شدّت بر روی شناخت ما از یکدیگر تأثیر گذار است و طبیعتاً این اتفاق به ما در بهبود نحوه گفتار و رفتارمان نیز کمک خواهد کرد.

یکی از فرق‌های انسان تربیت شده و انسان تربیت نشده در این است که شخص بی قید و بند هر چیزی به ذهنش می‌رسد را می‌گوید و هر رفتاری که دوست داشته باشد را انجام می‌دهد و مراعات حال و شأن و شخصیت مردم و اطرافیانش اهمیّتی برای او ندارد.

کشمکش و مجادله ما در خانه با همسرمان بر روی مسائل پیش پا افتاده و بی‌اهمیّت زندگی هم  نشانی از روحیه و شخصیت سبک و تربیت نشده ما می‌دهد و حکایت از این مسأله دارد که ما هنوز موفق نشده‌ایم گفتار و رفتار خودمان را در مقابل اتفاقات و عکس‌العمل‌هایی که ممکن است در خانه توسط همسرمان رخ دهد و مطابق میل ما نیست، کنترل کنیم و مدیریت شده جلو برویم.

وقتی توانستیم خودمان را تربیت کنیم و با اخلاق خوب امور خانه را مدیریت کنیم، طبیعتاً این اتفاق بر روی همسرمان تأثیر خواهد گذاشت و او هم به مرور زمان اخلاقش تغییر خواهد کرد و شاید منظور کلام امیرالمؤمنین‌علی‌_{(علیه‌السلام)} بیشتر برایمان معنا بدهد که فرمودند
«مَن حَسُنَت خَلیقَتُهُ طابَت عِشرَتُهُ»₍₁₎
«هر کس خوش اخلاق باشد، زندگی اش پاکیزه و گوارا می گردد»

پاورقی
1-تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 255 ، ح 5378

فریب‌کاری و بر علیه منافع و احساسات مردم و بر ضد مردم عمل نکردن هنری است که با خودسازی و ترک دروغ‌گویی شروع می‌شود و با خیرخواه شدن و به نفع و صلاح مردم عمل کردن ادامه پیدا می‌کند.

کمترین مرتبه و اولین مرحله‌ای که می‌توان برای انسان در راستای انسان شدن تصوّر کرد راستگویی و صداقت در گفتار است، بطوری که اگر بنا شد انسان زبان باز کند و سخن بگوید به دروغ و نفاق سخن نگوید.

متأسفانه بسیاری از مردم نفاق و دورویی و مکر و خدعه را یک امتیاز برای خود می‏شمارند و به آن نام «زرنگی» می‏دهند، صداقت و صراحت و یک‌رویی را از کم‌شعوری می‏شمارند، گمان می‏کنند که با مکر و خدعه و نفاق بهتر می‏توان با عوامل حیات هماهنگی کرد و پیش رفت، غافل از اینکه طبع عالم بر درستی و صداقت است، آن کس که با خدا مکر کند خداوند فوق همه مکرکنندگان است.(1)

در قرآن کریم از راستی و صداقت کم سخن به میان نیامده و ما باید بدانیم که مکر و نیرنگ و نفاق با همه پیشرفت‌ها و کارگشایی‌هایی که می تواند داشته باشد، موقّت و محکوم به شکست است و طبق اراده پروردگار روزگار بساط نیرنگ و دورویی را درهم خواهد پیچید و شیشه نفاق را خواهد شکست.

فردا که پیشگاه حقیقت شود پدید

شرمنده رهروی که عمل بر مَجاز کرد

امّا بر خلاف این سخن و عقیده اشتباه  بسیاری از مردم که نفاق و دورویی را زرنگی و آنرا برای خود یک امتیاز می‌دانند، باید گفت که دروغ‌گویی از ترس و یا طمع شروع می‌شود، ترسی به جهت از دست دادن منافع شخصی و یا طمعی به جهت به دست آوردن منافع و سود بیشتر و این در حالی است که طبق وعده خداوند چرخ روزگار نه آن سودی که به دروغ حفظ شده است را برای صاحبش نگه خواهد داشت و نه آن منفعتی که بدست آمد را برای صاحبش گوارا و مایه آرامش خواهد کرد.

امیرالمؤمنین‌علی_{(‌علیه‌السلام)}
«لَوْ تَمَیَّزَتِ الْأَشْیَاءُ لَکَانَ الصِّدْقُ مَعَ الشَّجَاعَةِ وَ کَانَ الْجُبْنُ مَعَ الْکَذِب»₍₂₎
«اگر خصلت ها از یکدیگر متمایز و جدا شوند، هر آینه راستی با شجاعت باشد و بزدلی با دروغ»


پاورقی
1-مجموعه‏آثاراستادشهیدمطهری، ج‏22، ص: 210
2-تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 219 ، ح 4349

درست است که حرف حق، حق است و باید گفته شود ولی اینگونه هم نیست که همیشه به صلاح ما باشد و گاهی باید برای بدتر نشدن اوضاع کوتاه بیاییم ، مخصوصاً در زندگی مشترک

زندگی مشترک و جمع خانه ما بیشتر از آن که محل اثبات حقانیّت و اقتدار ما باشد، باید محل مدارا و سازگاری ما باشد.

گاهی اوقات همسرمان عصبانیست و فقط می‌خواهد خودش را خالی کند و عصبانیّت دلیلی شده که ذهنش هم برای فهمیدن اشتباهاتش درست کار نکند و اگر در آن لحظه ما مدارا نکنیم و شروع کنیم به جواب پس دادن به احتمال زیاد عصبانیّت او هم بیشتر و بیشتر شده و باعث شود در نهایت اتفاقاتی رقم بخورد که به صلاح زندگی مشترک ما نباشد.

رسول‌اکرم(صلی‌اللّه‌علیه‌وا‌له)
«إنَّ اللّهَ إذا أحَبَّ أهلَ بَیتٍ أدخَلَ عَلَیهِمُ الرِّفقَ»₍₁₎
«هر گاه خداوند ، خانواده ای را دوست بدارد ، مدارا و ملایمت را وارد آن خانواده می کند»

پاورقی
1-کنز العمّال : ج ٣ ص ٥٢

بیان تأکید و تهدید و در نهایت حمایت از پیامبر اکرم(صلی‌اللّه‌‌علیه‌‌واله) توسط پروردگار متعال در آیه 67 سوره مبارکه مائده حاکی و کافی است برای اثبات اتفاق و انتخابی که در روز عید غدیر برای جانشینی رسول اکرم(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله) توسط پروردگار رقم خورد و پیامبر(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله) طبق دستور پروردگار با دستان خودش امام‌المتقین‌ و امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام) را بالا برد و به هر عرب و عجمی که در صحنه حاضر بود او را معرفی کرد.

«یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرین»(1)
«ای فرستاده ما آنچه را از ناحیه پروردگار بتو نازل شده برسان و اگر نکنی (نرسانی) اصلا پیغام پروردگار را نرساندی» و خدا تو را از (شر) مردم نگه می‏دارد زیرا خدا کافران را هدایت نمی‏فرماید (به مقاصدشان نمی‏رساند»

سوره مبارکه مائده 67

خواندن بدون توجّه و بدون تفکّر و حتّی با تفکّر ادعیه و قرآن کریم ناپسند نیست و می‌تواند مقدمه‌ای برای اتفاقات بهتر باشد، امّا جمع کردن حواس و در ادامه آن توجّه قلبی برای رسیدن به صداقت باطنی و هماهنگ شدن با حقایقی که در پشت الفاظ و متون معنوی دین در جریان است هم اتفاقی نیست که بشود آنرا نادیده گرفت و از آن سخن به میان نیاورد.

مثلاً ما به صورت روزانه در هر نمازی جمله«ایّاک نعبد و ایّاک نستعین» را تکرار می‌کنیم و این در حالی است که ما در زندگی نسبت به حقایقی که در پشت این جمله در جریان است و ما باید روحمان را برای فهم  و درک آن تربیت کنیم غافل و بی‌تفاوت هستیم.

پس طبیعتاً وقتی ما نخواستیم خودمان را تربیت کنیم و نخواستیم که با خودسازی و تربیت نفس فطرت پاکمان را که سرمایه ماست بیدار کنیم، پس فهمی هم از حقایق و روابط بر حقّی که در خلقت توسط پروردگار وضع شده است نخواهیم داشت و به دنبال آن هم هر تحلیل و هر برداشتی که از معارف و آموزه‌های وحیانی و آسمانی که فراتر از فهم ما است را بخواهیم ارائه کنیم بر خلاف صداقت و وضع الهی خواهد بود.

امیرالمؤمنین‌علی(علیه‌السلام)
«اَلصِّدْقُ مُطابَقَةُ الْمَنْطِقِ لِلْوَضْعِ الاْءلهِیِّ»₍₁₎
«راستگویی مــوافقــت و مطابقت گفتار با وضع الهی است»

و یا در حالت دیگری وقتی در مناجات با خدا وند متعال می‌گوییم
 «اِنّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذی فَطَرَ السَّموتِ وَ الاَرْضَ»₍₂₎
«من روی خود را به سوی کسی کردم که آسمان‌ها و زمین را آفریده است»
اگر روی دلمان متوجّه پروردگار عالم نباشد و مشغول آلام و آرزوهای غیر او باشد پس ادب نکرده‌ایم و آئین صداقت را به جا نیاورده‌ایم.

امّا با این همه و با تمام این توضیحاتی که در باب جدی گرفتن صداقت باطنی در عبادت مطرح شد هیچ‌گاه نباید فراموش کنیم که حصول آمادگی معنوی و درک معارف الهی مسأله‌ای نیست که یک‌شبه و با خواندن یک مقاله و یا کتاب حاصل شود و لازمه این اتّفاق و آمادگی قلب برای قبول این معارف، جدی گرفتن دستورات دینی از ترک محرمات تا انجام واجبات الهی است.

ما درس صداقت و صفا می‌خوانیم
آیین محبت و وفا می‌دانیم
زین بی‌هنران سفله ای دل! مخروش
کآنها همه می‌روند و ما می‌مانیم

پاورقی
1-غررالحکم، 2/6
2-سوره مبارکه انعام، آیه22

فیلم نامه‌نویسی و داستان‌سرایی اتفاقی است که نویسنده در آن به راحتی می‌تواند با تنظیم نوع گفتگو و رفتارهای شخصیت‌های داستان هر آنچه که خودش می‌پسندد را بدون در نظر گرفتن واقعیت‌ها و توانمندی‌‌های انسان به تصویر بکشد و صحنه‌های جذّاب و مهیّجی برای بیننده و شنونده ایجاد کند.

سبک زندگی غربی و سریال‌ها و فیلم‌های جذابی که از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای به جهان و مخصوصاً کشور ما مخابره می‌شود از این وضعیت مستثنی نیست و رسم رسومی از بی‌غیرتی و بی‌عفّتی را به ما آموزش می‌دهد که دارای ظاهری جذّاب ولی باطنی خانمان‌سوز و بنیان‌برکن است.

نه هر چه بینی و شنوی کمال‌آفرین باشد
سخن و رسم بندگیست که کمال‌آفرین باشد

امام‌صادق(علیه‌السلام)
«عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ النَّاسِ تَعِفَّ نِسَاؤُکُمْ»₍₁₎
«نسبت به زنان مردم عفّت داشته باشید تا زنانتان عفیف بمانند»

پاورقی
1-کافی(ط-الاسلامیه) ج5 ، ص 554 ، ح 5

وضع مالی خوب و روزی فراوان مثل میوه‌های یک درخت است که اگر قرار باشد وقت رسیدن میوه‌ها و آبدار شدن آن‌ها کسی میوه‌ها را نچیند، سرنوشتی جز افتادن از درخت و سیاه شدن ندارند.

خدمت به خانواده و فراهم کردن عاقلانه و منطقی نیازهای اهل خانه مسئولیتی است بر دوش مرد خانه که باید مدیریت شده و با برنامه تأمین کننده نیازهای خانواده خود باشد و از خساست و جمع کردن غیر عاقلانه پول‌هایش دوری کند.

رسول‌اکرم(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)
«از ما نیست کسی که وسعت زندگی به او داده شود{وضعش خوب شود} و او بر خانواده اش سخت بگیرد»

پاورقی
1-مستدرک ج ۲ ص ۶۴۳

اختیار هیچ چیزی از دنیا و آخرت نیست که در دست محمّد و ال محمد_{(صلی‌الله‌علیه‌و‌اله)} نباشد و هیچ راه وصالی هم نیست برای کسی که به دنبال غیر محمّد و ال محمّد_{(صلی‌الله‌علیه‌و‌اله)} باشد

امام صادق_{(علیهم‌السلام)}
«إِجْعَلُونا مَخْلوقینَ وَ قُولُوا فینا ما شِئْتُم؛ فَلَنْ تَبْلُغُوا»₍₁₎
«ما را آفریدۀ خدا بشمارآورید وهرچه می‌خواهید درباره ما بگویید، با این‌حال باز به مقام ما نخواهید رسید»

پاورقی
1-بصائرالدرجات، ص۲۴۱- بحارالانوار، ج۲۵، ص۲۷۹

از جمله روحیه بانوان و بیشتر خانم‌ها جزئی‌نگری و ریزبین شدن در مسائل است و از طرفی هم شدیداً نسبت به دیده شدن و مورد توجّه قرار گرفتن بازخورد خوبی نشان می‌دهند و به صرف یک توجّه و یک قدردانی به راحتی می‌توانند ناراحتی‌ها و خاطراتی که برایشان ناخوشایند بود را فراموش کنند.

مرد خانه و یک شوهر موفّق همیشه باید حواسش باشد و همیشه باید در نظر داشته باشد که به تنهایی و با یک تشکر و قدردانی ساده پیام دیده شدن و مورد توجّه قرار گرفتن را به همسرش منتقل می‌کند و با همین کار می‌تواند دل خانمش را به دست بیاورد و ناراحتی‌های گذشته را برطرف کند.

تقدیم به آنکه دارمش دوست
تقدیم به آنکه قلبم از اوست

امیرالمؤمین‌علی(علیه‌لسلام)
«شُکرُکَ لِلسّاخِطِ عَلَیکَ یوجِبُ لَکَ مِنهُ صَلاحا و َتَعَطُّفا»(1)
«سپاسگزاریت از کسی که از تو ناخشنود است، سبب رفع ناراحتی و مهربانی او نسبت به تو می شود»

پاورقی
1-تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص280 ، ح6198

مشکل اصلی زندگی ما بلد نبودن زندگی کردن و همسرداری است و بدتر از آن هم این است که دوست داریم بدون اصلاح خودمان و بدون اینکه برای بهتر شدن زندگی زحمتی بکشین به نتیجه برسیم و به خاطر همین دنبال هر رمّال و دعانویسی که بتواند برای تغییر و تحوّل همسرمان کاری بکند می‌رویم.

واقعیت از این قرار است که در بیشتر موراد مشکل از خودمان است و در بعضی از مواردی هم که مشکل از ما نیست، این دعاها و این طلسم‌هایی که دعانویس‌ها برای ما می‌پیچند کاری می‌کند که مشکل دیگر خود ما بشویم.

خودسازی و معطّر کردن فضای خانه با اخلاق و رفتار خوش، بهترین و ماندگارترین تغییر و تحوّلات را هم در خانه و هم در رفتار و گفتار همسرمان به همراه خواهد داشت.

وارد منزل شدی اخماتو از هم وا بکن//مهر خود را در دل افراد منزل جا بکن
این نصیحتها که کردم بهر مرد و همسر است//زندگی با خلق خوش زیباتر و شیرین‌تر است

امیرالمؤمنین‌علی(علیه‌السلام)
«مَن حَسُنَت خَلیقَتُهُ طابَت عِشرَتُهُ»(1)
«هر کس خوش اخلاق باشد، زندگی‌اش پاکیزه و گوارا می‌گردد»

پاورقی
1-نهج البلاغه، خطبه 184

بعضی وقت‌ها در میان همه دردسرها و مشکلات زندگی و بعد از فراهم شدن یک ساعت استراحت وقتی همه چیز برای نشستن و حرف زدن با همسرمان آماده است و حتّی فرصتی است برای جبران تمام ناراحتی‌ها و کدورت‌هایی که با آن روبرو بودیم، یک بوی بد دهان و یا بوی عرق بدن به راحتی می‌تواند آرامش همسرمان را خراب کند و به راحتی می‌تواند ذهنیتی منفی از ما برای او به جا بگذارد.

مرتب بودن و خوشبو بودن بدون اینکه بخواهیم سخنی گفته باشیم، همیشه می‌تواند علّتی باشد برای ایجاد آرامش برای اطرافیانمان و مخصوصاً همسرمان

رسول اکرم(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)
«...وَ عَلَیها أَن تَطَیَّبَ بِأَطیَبِ طیبِها»(1)
(از جمله حقوق مرد بر زنش این است که)خود را برای او بیاراید و با بهترین عطرها خوشبو کند

پاورقی
1-کافی(ط-الاسلامیه) ج5، ص508، ح7

انسان‌های دارای نفس ضعیف‌تر‌ هر چند با صفا و معنوی هم که باشند با سرعت بالاتری تحت تاثیر نفس‌های قوی‌تر اشرار و فاسقان قرار می‌گیرند و در صورت احتیاط نکردن در انتخاب همنشین صادق و سالم به راحتی سرمایه معنوی و صفای باطن آنان تحت شعاع قرار خواهد گرفت.


امام‌صادق_{(علیه‌السلام)}
«لا یَنبَغی لِلمَرءِ المُسلِمِ أَن یُواخیَ الفاجِرَ و َلاَ الاحمَقَ و َلاَ الکَذَّابَ»₍₁₎
«سزاوار نیست که مسلمان با بدکار و احمق و دروغگو رفاقت کند»

پاورقی
1-کافی(ط-الاسلامیه) ج2، ص640

خیلی از بگومگوها و مشکلاتی که بین ما و همسرمان شکل می‌گیرد، ریشه در اختلاف نظرات بسیار کوچک و بی اهمیّت دارد.

مثلاً بحث بر سر این مسأله که در چه ساعتی برای خرید از منزل خارج شویم و یا در چه روزی بهتر است به مسافرت برویم و امثال آن.

واقعیت این است که انسان عاقل در این مسائل خودش را ناراحت و ذهنش را درگیر نمی‌کند و مدارا می‌کند و یا حتّی این را هم باید در نظر داشته باشیم که ممکن است همسرمان متوّجه مسأله‌ای شده باشد که ما متوجّه آن نبودیم و یا نگاه متفاوت‌تری نسبت به موضوع داشتیم.

اگر شیرینی‌ام خواهی، اگر مجنوی‌ام خواهی، کمی با من مدارا کن


رسول‌اکرم(صلی‌الله‌علیه‌اله)
«إنَّ اللّه  یُحِبُّ الرِّفقَ وَ یُعینُ عَلَیهِ»(1)
«خداوند مدارا را دوست دارد و انسان را بر انجام آن یاری می کند»

پاورقی
1-کافی(ط-الاسلامیه) ج2، ص120، ح12

ما عصبانی می‌شویم و ما دلخور می‌شویم و طبیعتاً در ادامه هم شروع می‌کنیم به جواب پس دادن و پرخواشگری کردن و در ادامه هم تغییر تحول چندانی رخ نمی‌دهد و هر چند هفته یکبار همین وضعیت تکرار می‌شود.

ما عصبانی نمی‌شویم و خودمان را کنترل و مدارا می‌کنیم و در ادامه و مرور زمان هم شاهد اتفاقات و تغییر تحوّلات خوبی در زندگی می‌شویم.

دوراندیشی و آینده‌نگری مخصوصاً در زندگی مشترک نه تنها باعث می‌شود که ما بتوانیم از باتلاق بگومگو و جواب پس دادن‌هایی که بین ما و همسرمان است خارج شویم، بلکه به مرور زمان شاهد تغییر تحولات خوبی هم در حال و هوای زندگی خواهیم شد.

امیرالمؤمنین‌علی_{(علیه‌السلام)}
«فَدارِها عَلی کُلِّ حالٍ ، وأحسِنِ الصُّحبَةَ لَها لِیَصفُوَ عَیشُکَ»₍₁₎
«درهمه حال با (همسرت)مدارا کن و با وی به خوبی هم‌نشینی نما تا زندگی ات باصفا شود»

پاورقی
1-وسائل الشیعة : ج 14 ص 120 ح 3

هماهنگی و هم‌صدایی با مردم و حتّی کوتاه آمدن و مدارا کردن برای رسیدن به این هماهنگی و هم‌صدایی با مردم و مخصوصاً همسرمان هر دو خصلت‌هایی هستند حکیمانه که در نهایت ما را به اهدافمان خواهد رساند.


امیرالمؤمنین‌علی_{(علیه‌السلام)}
«ثَمَرَةُ العَقلِ مُداراةُ النّاسِ»₍₁₎
«میوه خرد، مدارا کردن با مردم است»

پاورقی
1-غرر الحکم و درر الکلم، ص: 328

بسیاری از مشکلات و ناراحتی‌های ما در خانه و با همسرمان بر سر مسائلی است که اگر برای دیگران تعریف کنیم می‌خندند.

بزرگ کردن و بزرگ دیدن و عادت کردن به استفاده از عینک بزرگنمایی در اتفاقات و مسائل روزمره هم برای خودمان دردسر آفرین است و هم دیگران را از ما کلافه خواهد کرد و به سادگی مقدمه بگومگو و جروبحث ما با همسرمان خواهد شد.

پس چه خوب است که عینک بزرگنمایی را از جلوی چشمان برداریم تا ببینیم که چه حجمی از فشارها و ناراحتی‌های روحی و روانی ما کمتر خواهد شد.

اختلافات و ناراحتی‌هایی که از بزرگ‌ دیدن و بزرگ کردن عیوب همسرمان در زندگی مشترک ایجاد می‌شوند، کم نیستند.

پاورقی
1-به سوی زندگی،صفحه7