امیرالمؤمنین‌علی(علیه‌السلام)
«إِلْزَمِ الصِّدْقَ وَ إِنْ خِفْتَ ضَرَّهُ فَإِنَّهُ خَیْرٌ مِنَ الْکِذْبِ الْمَرْجُوِّ نَفْعَهُ»(1)
«ملازم راستی باش اگر چه از زیان آن بترسی زیرا زیان راستی از سود و منفعت مورد امید دروغ بهتر است»
منافع دنیایی و سودهایی که در بعضی از موارد آنرا در یک قدمی خود حس می‌کنیم و تنها فاصله ما با آن سود فقط یک دروغ است بهترین زمان است تا تنها با یک لحظه تأمل و به یاد آوردن این حدیث شریف از امیرالمؤمنین‌علی(علیه‌السلام) و اطمینان و توکّل به پروردگار متعال از آن حالت حرص و طمعی که وجودمان را گرفته خارج شویم.
فایده‌ای که دروغ‌گویی در بعضی از موارد شاید برای ما داشته باشد تنها محدود میشود به همین دنیای زودگذر و آنچه جلوی چشممان است، ولی در مقابل منفعتی که راستی و راست‌گویی برای ما به ارمغان خواهد آورد، علاوه بر آبادانی زندگی آخرت، منافع و عنایاتی است که پروردگاردرهمین دنیا ودر زمان دیگری به طرف ما جاری خواهد کرد.
از طرفی هم وقتی دروغ‌گو و منافق رسوا میشود و تمام آن افرادی که فریب او را خورده بودند، پشتش را خالی می‌کنند و او با همان سرعت که بالا رفته بود سقوط میکند، در این لحظه است که شاید پی به بهتر بودن زیان احتمالی راست‌گویی ببریم و خدا را شکر کنیم که راستی و صداقت را بر دروغ‌گویی و نفاق ترجیح دادیم.
پاورقی
1-غررالحکم، 2/194
بهانه‌گیری و دروغ‌گویی از جمله کارهایی است که افراد بخیل برای زیر بار نرفتن و قبول نکردن وظیفه‌ای که بر عهده دارند انجام می‌دهند.
در این میان اگر کسی پیدا شود که حتی در مورادی که خرج کردن برای او واجب است مثل تأمین هزینه‌های زندگی خانواده خود کوتاهی کند و بخل بورزد باید گفت که از همه بخیل‌تر است چرا که قاعدتاً همه همّت یک‌نفر برای کسب‌وکار و دنبال روزی رفتن، فراهم کردن یک زندگی آرام و مناسب برای خانواده خود است و اگر هم در موراد دیگری پول خرج نکند باید در راستای رسیدن به همین هدف یعنی پس‌انداز برای خانواده خود باشد، ولی متأسفانه این در حالی است که وقتی بخل چشم کسی را کور کند حتی متوّجه این مسائل هم نخواهد شد.
رسول اکرم(صلی الله علیه واله)
«بخیل‌ترین مردم کسی است که در ادای آنچه خداوند بر او واجب کرده بخل ورزد»(1)
پاورقی
1-بحارالانوار، جلد 70، صفحه 300
رسول اکرم(صلی الله علیه واله)
«بخیل کم آسایش‌ترین مردم است»(1)
آرامش روحی روانی و زندگی بدون استرس و ترس، از جمله نعمت‌های مهم خداوند است که در سینه هر انسانی جای نمی‌گیرد.
انسانی که به خداواند اطمینان ندارد و دست روزی‌رسان و پر محبّت پروردگار عالم را در زندگی‌اش حس نمی‌کند و هر لحظه با بخل ورزیدن و انفاق نکردن و حتی دروغ‌گویی میخواهد سرمایه‌اش را حفظ کند و نگران از دست رفتن دارایی‌هایش که ممکن است از جنس مال، علم و یا حتی تجربه باشد است، چگونه میتواند آسایش و آرامش را تجربه کند.
بله طبق فرمایش رسول اکرم(صلی الله علیه واله) بخیل کم آسایش‌ترین مردم است چرا که دایماً نگران و در استرس حفظ دارایی‌اش است.
پاورقی
1-بحارالانوار،جلد70، صفحه300
امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام)
«لَا یَتْرُکِ النَّاسُ شَیْئاً مِنْ دِینِهِمْ لِإِصْلَاحِ دُنْیَاهُمْ إِلَّا فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مَا هُوَ أَضَرُّ مِنْهُ»(1)
مردم چیزی از مسائل دینشان را برای صلاح دنیاشان کم نمیگذارند، مگر این که خداوند چیزی زیان بارتر از آن سودی که از ترک آن امر دینی در نظر داشتند، در برابرشان میگشاید.
آنانکه برای رسیدن به دنیایشان از دینشان زدند، طبق حدیث شریف پروردگار متعال دیر یا زود آنان را به خسارتی خواهد انداخت که تمام آن سودی که به قیمت کوتاهی کردن در عمل به وظایف دینی بدست آورده‌اند را برای جبران آن خسارت، از دست خواهند داد
پاورقی
1-نهج البلاغة، حکمت 103
زمانی ذهن انسان به حکمت و دلش به صداقت و معارف راه پیدا خواهد کرد که وابستگی و مشغولیت ذهنی او نسبت به هوا و هوس‌ها و شهواتش کم شود و در نهایت زائل شود.
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
«إِذَا مُلِئَ الْبَطْنُ مِنَ الْمُبَاحِ عَمِیَ الْقَلْبُ عَنِ الصَّلَاح»(1)
«زمانیکه شکم از خوراکی‌های مباح انباشته گردد، دل از دیدن خیر و صلاح کور میشود»
دیدن خیر و صلاح و دور اندیشی در امور از جمله کارهایی است که بیشتر از افرادی که سنی از آنها گذشته و دارای تجربه زیادی هستند انتظار می‌رود.
اینگونه افراد به خاطر عمر بالایی که در دنیا کرده‌اند و تلخ و شیرین‌هایی که تجربه کرده‌اند می‌توانند سخنان و نصیحت‌های خوبی برای گفتن داشته باشند.
ولی همیشه اینگونه نیست که تنها راه رسیدن به حکمت و دوراندیشی بالا بودن سن باشد، بلکه خوب خوردن و به اندازه خوردن و از طرفی شکم را به خوردنی‌ها و مزه‌های مختلف و متنوع غذاهای خوشمزه عادت ندادن هم یکی دیگر از راه‌های رسیدن به ذهن و دل دور اندیش و حکیم است.
به بیان دیگر زمانی که دل انسان دائماً درگیر تامین نیازهای شهوانی از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و طبیعتاً بعد از آن هم تامین نیازهای جنسی شود، دیگر کی میتواند فراغت بالی پیدا کند تا با تفکّر در امور خلقت به نشانه‌ها و حکمت‌های زندگی دست پیدا کند.
پاورقی
1-غررالحکم،ح8154
سفارش رسول اکرم(صلی الله علیه و اله) به أمیر مؤمنان علی(علیه السلام)
ای علی دروغگوئی آفت کلام است.(1)
نعمت کلام و زبان که اگر در اختیار بشر نبود معلوم نمی‌شد چگونه می‌توانست حرف بزند، یاد بدهد، سوال بپرسد و آنچه را که می‌فهمد به دیگران منتقل کند و یا از دیگران طلب کند.
امّا حیف زمانی که از این نعمت در مسیر بندگی و آنچه صاحب نعمت از ما خواسته استفاده نکنیم و از این زبان برای گفتن مطالبی غیر واقعی و دروغ برای به خدمت گرفتن و تحت تاثیر قرار دادن اطرافیانمان و ساختن یک دنیای خیالی و پوچ که در ذهنمان است استفاده کنیم؛ که صد البته و بدون شک چنین دنیایی که بر پایه دروغ بنا شده باشد به راحتی هم فروخواهد ریخت.
پاورقی
1-تحف العقول-ترجمه جعفری ص : 15
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
«آفةُ القدرةِ منعُ الاحسانِ»(1)
«آفت قدرت احسان نکردن است»
توانمندی مالی، جسمی و یا سیاسی در دنیا ا زجمله نعمت‌هایی است که خداوند متعال تنها به بعضی از بندگانش عطا میکند.
ولی همین نعمت‌های در ظاهر زیبا و چشم‌گیر از آن جمله از نعمت‌هاست که آنقدر دردسر و مشکلاتی در دنیا و حسابرسی‌های دقیقی نیز در آخرت دارد که خیلی از بندگان مؤمن پروردگار خودشان به اختیار زندگی عادی و ساده مثل بقیه مردم را انتخاب می‌کنند.
از جمله مشکلاتی که اینگونه نعمت‌ها به همراه دارد و در حدیث شریف هم به آن اشاره شده همین مسأله غفلت و حواسپرتی از یاد خداوند است، بطوریکه که انسان بعد از رسیدن به ثروت و یا موقعیت اجتماعی، یاد خدا و کمک به زیردستان و نیازمندان را فراموش کند و در حالی که قدرت و توانمندی دارد احسان نکند.
پاورقی
1-غررالحکم ح800
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
«اهل دنیا چون کاروانی باشند که هنوز بارشان را به زمین نگذاشته کاروانسالارشان فریاد میزند که باربندند وبروند»
بازی دنیا و عمر انسان چنان زود می‌گذرد که تنها کافی است در بین مشغولیت‌ها و مشکلاتی که هر روز یکی پس از دیگری گریبان گیر آن هستیم و تمامی هم ندارد تنها یک لحظه بایستیم و به گذر عمرمان فکر کنیم تا ببینیم که چگونه در یک لحظه تمام عمرمان جلوی چشمان می‌آید و می‌رود.
بله به همین راحتی و به همین سادگی شاید امشب، شاید فردا شب و شاید چند ثانیه بعد درعین حال که مثل همیشه دنبال مشغولیت‌ها و حل مشکلاتمان هستیم و هنوز هم یک نفس راحت نکشیده‌ایم، ببینیم که کاروانسالار زندگی فریاد حرکت و انتقال از این عالم به عالم آخرت را صادر کرد و دیگر حتی اجازه یک پلک زدن هم به ما نداد.
واقعیت این است که ما به زنده ماندن عادت کردهایم.
پاورقی
1-حکمت 415 نهج البلاغه
اگر میگوییم کسی زنده است پس بدون شک نفس کشیدن و راه رفتنش را دیده‌ایم، اگر میگوییم کسی مؤمن است، پس نحوه برخورد و معاشرتش با مردم و عبادتش در مقابل خداوند را دیده‌ایم که ایمان را به او نسبت می‌دهیم، اگر میگوییم که مریض هستم و حالم خوب نیست پس بدون شک آثار ونشانه های مریضی را در خودمان فهمیده‌ایم.
هر چیزی و هر حالتی نشانه‌ها و آثاری دارد که با دیدن آن آثار و نشانه‌ها به بودن آن حالت و آن حالت در افراد پی می‌بریم.
در بعضی از موارد لازم است که به خودمان و دلمان رجوع کنیم وببینیم که آثار و نشانه‌های ایمان و بندگی خدا را حقیقتاً فهمیده‌ایم و یا اینکه آثار و نشانه‌های حیات معنوی در ما وجود دارد.
خوشحالی از انجام کار نیک و بندگی خدا و ناراحتی و پریشانی از انجام نافرمانی خداوند پس از فهمیدن اینکه کارمان گناه بود، کمترین و حداقل حالتی است که با وجود آن میشود به زنده بودن معنویت در دل یک انسان حکم کرد.
امام صادق(علیه‌السلام)
«مَنْ سَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ وَ سَاءَتْهُ سَیِّئَتُهُ فَهُوَ مُؤْمِنٌ»(1)
«مؤمن کسی است که کار نیکش او را مسرور میکند وگناهش او را ناراحت میکند»
پاورقی
1-الکافی(ط - الإسلامیة)، ج2،ش6
بدون تعارف باید عرض کنم که قاعده زندگی برای مؤمنین واقعی و انسان‌هایی با دل‌های خدایی در خیلی از موارد با بقیه مردم متفاوت است.
خیلی از مردم برای تشکیل خانواده، جلو بردن
جنس و جایگاه ایمان و اعتقاد انسان به وجود خداوندی که تمام امور خلقت، تحت تسلط و قدرتش در جریان است و تمام امور بندگانش را با توجه به مصلحت و حکمتی که می‌داند مدیریّت میکند، جنسی از نوع باور و جایگاهی به‌مانند قلب و سینه انسان دارد.
بدون شک تغییر در مسیر زندگی و عوض شدن برای هر انسانی که عمری بر اساس یک فرهنگ و اخلاق مشخص زندگی کرده و تمام دوستان و آشنایان و همکارانش او را با این روحیه و اخلاق شناخته‌اند خیلی سخت خواهد بود
بیشتر ناراحتی‌ها و بیشتر غم و غصّه‌های در دنیا به خاطر این است که امور ما در زندگی، در بین خانواده، در عرصه کاری یا تحصیلی یا در امور مالی و یا هر جنبه دیگر آن طوری که موردنظر و خواست ماست جلو نمی‌رود.
در دنیا قاعده این است که هر کس سهم بیشتری از مال و ثروت داشته باشد، عزیزتر و گرامی‌تر است، مخصوصاً اگر این مال و ثروتش را هم طوری در معرض دید مردم قرار دهد که چشم‌ها را خیره کند طبیعتاً جلوه وهیبت بیشتری خواهد داشت.
بدون شکّ برای رسیدن به هر خواسته‌ای و برای رسیدن به هر هدفی اولین قدم مطلع شدن از مشکلات و موانعی است که میتواند در این مسیر جلوی رو ما قرار گیرد و در مرحله دوم بستن کمر همّت و تلاش برای رسیدن و پیاده کردن اهداف و آرزوهایمان است
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
«کثرة الامانی من فساد العقل»(1)
«زیادی آرزوها ازتباهی عقل است»
هر انسانی که عقل سالمی دارد، برای زندگی کردن هدفی دارد وبرای رسیدن به هدفش حتماً باید مقدمات و شرایطی را آماده کند.
مثلاً کسی که میخواهد
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
«الْحِرْصُ وَ الشَّرَهُ وَ الْبُخْلُ نَتِیجَةُ الْجَهْل»(1)
«حرص وطمع وبخل نتیجه جهل هستند»
1-حرص: آزمندشدن, ضد قناعت. توضیح ضد قناعت است و آن طلب بدست آوردن نعمت زیاد و آرزوی زوال نعمت غیر است و یا طلب شئ است بکوشش زیاده از حد.(2)
2-شره: طلب کردن مال بدون قناعت(طمع)(3)
شاید دیده باشید که خیلی ها هستند که قبل از اینکه صاحب مقام ومسؤلیتی بشوند، تو ذهن خودشون اینطوری فکر میکنن که اگر من مرد ثروتمندی بودم یا رئیس ویا مدیر جایی بودم حتماً از قدرت و نفوذ خودم استفاده میکردم وکار مردم رو انجام میدادم ونمیذاشتم حتی
واقعیت این است که زندگی روزمره وصبح تا شب دنبال خواسته ها وآرزوها دویدن باعث شده که حال غفلت و بی توجهی نسبت به عالم بالاتر ونظام احسن به اکثر ما دست بده ودیگر خودسازی وتزکیه نفس را امری بعید ودوراز دسترس تصور کنیم.
کمتر کسی میتواند ادعا کند که وقتی عصبانی میشود وهر حرفی از دهانش بیرون آمد میزند ویا هر کاری توانست میکند بعد از اینکه آرام میشود از کارهایی که کرده راضی است.
من قبلاً فکر میکردم که تا زمانی که حرف حقم رو به کرسی نشانده ام، نباید ذره ای از حقم کوتاه بیایم و با هر دلیل و روشی هم که شده باید حرفم را تا تمام کردن حجت برای طرف مقابلم جلو ببرم.
امام الصادق «ع»
«الایمان عمل کلّه، و القول بعض ذلک العمل»(۱)
«ایمان سرتاسر عمل است وگفتار بخشی از آن عمل»
امشب وقتی که چشمم به این حدیث شریف افتاد، به ذهنم رسید که این حدیث شریف کسانی را مخاطب قرار داده که فقط اهل حرف از خدا وپیغمبر و انسانیت هستند ولی وقتی هنگام عمل میشود بهانه گیری ها وشانه خالی کردن ها شروع میشود.
بعد از اینکه کمی بیشتر
از خصلت ها ورذایل اخلاقی همین بس که شخص آنقدر مغرور میشود که اصلاً تاب وتوان وتحمل نصیحت شدن و مورد ایراد قرار گرفتن را از دست میدهد.
اصلاً به یک وضعی میرسد که حتی
« قَیس بن عاصِمِ المِنقَری یَقولُ: قَدِمتُ عَلی رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله فی وَفدٍ مِن جَماعَةٍ ....ثَواباً وَلِکُلّ سَیّئَةٍ عِقاباً»(۱)
قیس بن عاصم- یکی از اصحاب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله- میگفت: روزی با جمعی از قبیله بنیتمیم خدمت حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله رسیدم
میگویند که جوانی عاشق دوشیزهای شده بود، پدر و مادر دختر مانع ازدواج شدند. جوان بسیار کوشید. خرجها و خواهشها کرد و زحمتها کشید تا سرانجام دختر در حباله او درآمد. مدّتها با هم زندگی کردند، کانون خانوادگی گرم و باطراوت بود، امّا رفته رفته لهیب عشق فرو نشست
بعضی از اوقات یک عده هستند که وقتی بهشون میگی اخلاق ورفتارت رو درست کن در جواب میگن که" دست خودم نیست، ارثیه"!
واقعیت این است که راست میگن"ارثیه" دست
در کتاب لهوف، اشعاری دیدم که منسوب بود به حضرت اباعبدالله الحسین(علیه السلام) وبعد از مطالعه اشعار با توجه به مضامین بالا ومعرفتی این اشعار بعید دانستم که این اشعار از غیر معصوم صادر شده باشد.
امام حسین(علیه السلام)
اصلی ترین حرف دین وادعای انبیاء (سلام الله علیها) این است که تنها کسی که جهان را خلق کرده واداره میکند خود خداوند متعال است، وما به جز بندگی خدا وانجام وظایف دینی، اجتماعی و خانوادگی کار دیگری نداریم وهر چه که داریم وبدست آورده ایم به اذن خدا بوده؛ در واقع به عبارت دیگروعلمی تر میتوان گفت "ثمره نبوت توحید است
أمیر المؤمنین علی (علیه السلام)
«توقوا الذنوب فما من بلیة و لا نقص رزق الا بذنب، حتى الخدش و الکبوة »(1)
«از گناهان دوری کنید چرا که هیچ حادثه ای پیش نمی آید وروزی انسان کم نمیشود مگر به خاطر گناهانش؛ حتی خراشیده شدن صورت، افتادن ویا ناراحتی»
ترجمه لغات
1-وِقَایَة نگهداشتن چیزى است که زیان و ضرر مىرساند تَقْوَى- انسان نفس و جان خود را از آنچه که بیمناک از آن است نگهدارد، این حقیقت معنى تقوا است سپس گاهى خود خوف و ترس تَقْوَى نامیده شده. (2)
امام باقر(علیه السلام)
«بِئسَ العَبد عبد له طمعُ یقوده؛ وبئس العبد عبد له رغبة تذلّه»(1)
«چه بد بنده ای است بنده ای که طمع او را میکشاند وچه بد بنده ای است بنده ای که میل ورغبت او را خوار میکند»
1-قود:کشیدن(2)
متأسفانه تفکری انحرافی در بین بیشتر مردم رواج دارد به این مضمون که «خداوند مهربان است و احتیاجی به اعمال ما ندارد» وهمین نوع تفکرات باعث میشود که ما در انجام خیلی از وظایف خود کوتاهی کنیم و دچار مریضیه سستی وبی خیالی شویم.
درست است خداوند مهربان است
امام هادی(علیه السلام)
«إن الحرام لا ینمی و إن نمى لا یبارک له فیه و ما أنفقه لم یؤجر علیه و ما خلفه کان زاده إلى النار»(1)
مال حرام زیاد نمیشود، اگر هم زیاد شود برای انسان برکت ندارد؛ در برابر آنچه انفاق میکند به او پاداش نمیدهند؛ وآنچه از خود به جا گذاشته توشه او به سوی جهنم است.
بدون تعارف و کاملاً روشن است که دنیا طلبی وحرص انسان را به بدبختی میکشاند.(2)
دیشب در مورد غیبت کردن فکر میکردم که واقعاً چه تفکری ویا چه انگیزه ای باعث میشود بعضی از مردم با اینکه میدانند غیبت گناه است باز مرتکب این گناه میشوند.
در مقاله ها ونوشته های مختلف علت های زیاد و قابل توجهی برای غیبت کردن نوشته بودند که به نظر بنده همه آنها درست بود،مثل
خیلی از افراد هم دوست دارند آدم معنوی باشند وهم دوست دارند در هر جمعی و هر مجلسی رفت وآمد داشته باشند ودر نظرخودشان آدم اجتماعی باشند.
اینکه انسان دوست داشته باشد روابط اجتماعی خوبی داشته باشد اصلاً چیز بدی نیست
قال الصادق علیه السلام :
"ان کان الشیطان عدوّا فالغفلة لماذا؟(1)
حالا که فهمیدی شیطان دشمن تو است پس غفلت چرا؟
واقعاً بحث قابل تأملی است، ما نوع مومنین با این که میدانیم دشمنی به نام شیطان داریم که از هر مناسبتی برای منحرف کردن ما استفاده میکند ولی انگار نه انگار که دشمنی داریم، شیطانی است، دینی است، تقوایی است،
