امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
«إِنَ الْحَقَ ثَقِیلٌ مَرِیءٌ وَ إِنَّ الْبَاطِلَ خَفِیفٌ وَبِیءٌ»(1)
«حق سنگین است امّا گوارا، باطل آسان است امّا کشنده»
«إِنَ الْحَقَ ثَقِیلٌ»
«حق سنگین است»
احتمالاً اینکه حضرت در حدیث شریف فرموده اند حق سنگین است با توجه به تعلقات و وابستگی هایی است که در دل انسان نسبت به دنیا و"رسم ورسوم در جریان دنیا" وجود دارد؛ چرا که اگر کسی بخواهد از این رسم ورسوم و آیئنی که در دنیا است واهل دنیا با آن زندگی میکنند، جدا شود واخلاق ورفتار خود را به اخلاق ورفتار دینی زینت دهد، مسلماً مؤمنانه زندگی کردن وبر اساس حق زندگی کردن سنگین خواهدبود.
«إِنَ الْحَقَ ثَقِیلٌ مَرِیءٌ»
«حق سنگین است امّا گوارا»
ولی در نقطه مقابل وقتی حضرت در کنار سنگین بودن عمل بر اساس "حق"، اشاره به شیرینی وگوارایی عمل بر اساس "حق" هم میکنند، احتمالاً اشاره دارند به آن شاکله و خلقت فطری انسان که بر اساس حق وحقیقت انجام شده؛ چرا که وقتی انسان عملی را بر اساس حق وحقیقت انجام دهد هر چند کل اهل دنیا او را مسخره کنند و به او ایراد بگیرند، باز هم نمیتوانند شیرینی و آرامش خاطری که انسان از انجام عمل درست وصحیح نصیبش میشود را تحت تاثیر قرار بدهند؛ چون عمل خیر، با خدا بودن، دست مظلوم را گرفتن، بر علیه ظالم جبهه گرفتن شیرین است وبه انسان آرامش میدهد.
«إِنَّ الْبَاطِلَ خَفِیفٌ»
«باطل آسان است»
بعد از توضیحی که برای فراز اول حدیث ذکر کردیم بدون شک نقطه مقابل زندگی و عمل بر اساس "حق"، زندگی وعمل بر اساس "باطل" خواهد بود که حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) این نوع زندگی را آسان معرفی کردند؛ چرا که زندگی کردن ورفتار با اهل دنیا بر اساس آنچه آنها دوست دارند ومی پسندند چه دشواری خواهد داشت؟! ویا به تعبیری "با جریان آب حرکت کردن چه سختی خواهد داشت". دزدی کردن، سوء استفاده از مقام، دروغ گفتن، هزینه کردن از اموال بیت المال، با غیبت وافتراء برای رسیدن به پست ومقام رقیبان خود را کنار زدن، چه سختی خواهد داشت.
«إِنَّ الْبَاطِلَ خَفِیفٌ وَبِیءٌ»
«باطل آسان است امّا کشنده»
احتمالاً فراز دوم از قسمت دوم حدیث شریف که امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) در کنار آسانی عمل به باطل از کشنده بودن آن خبر میدهد، اشاره به جنبه معنوی وملکوتی انسان داشته باشد که قوّت وزنده بودن این جنبه ویا این ویژگی از خلقت انسان، رابطه مستقیم با دینداری وعمل بر اساس حق وحقیقت دارد واگر انسان بر خلاف دستورات دینی زندگی کند و عمل به باطل را سیره زندگی خود قرار دهد بدون شک این جنبه معنوی وملکوتی که در درون سینه اش نهفته شده است را خواهد کشت.
پاورقی
1-شرح نهج البلاغة ابن أبی الحدید، ج19، ص: 313
2-حق و باطل از دیدگاه امام علی علیه السلام
