لنگـر حلـم تـو ای کشتـی توفیـق کجاسـت؟
کـه در ایـنa بـحر کـرم،غـرق گـنـاه آمـده ام(۱)
خدایا ...
در زندگی ام، هرگاه متکی به فکر و مصلحت اندیشی خود بودم،مصائب و مشکلات بر من سخت شد...در زندگی درمانده شدم و اندوه بر من چیره شد...
من از آینده خود آگاهی ندارم، و در جهالت و نقص خود غرقم،پس چه بهتر که امور خود را به دست تو بسپارم، که خالق من هستی و از جز به جز وجودم آگاهی داری.
چگونه کارم را به تو واگذار مکنم،که تو مالک و پروردگار منی...
چگونه می توان اطمینان داشت که از انتخاب هایم در زندگی هیچ گونه اشتباه و خطایی سر نمی زند...
و این بار مثل همیشه ی همیشه،نیازمند آنم که زیر پر و بالم را بگیری و یاریم نمایی...
کارم را به تو واگذار می کنم،هر آنچه به صلاح من است ،پیش رویم قرار بده.
الهی توَلَّ مِنْ اَمْری ما اَنْتَ اَهـلُهُ،وَعدْ عَلَیَّ بِفَضْلِکَ عَلـی مُذنِبٍ قَد غَمَرَهُ جَهلُهُ.....
پروردگارا تدبیر امورم را آنطور که شایسته توست به انجام رسان،و فضل خود را بازگردان،به گنهکاری که غریقِ امواج جهالت است...(۲)
_____________________________________
(۱)دیوان حافظ
(۲) مناجات شعبانیه/۷
امام حسن مجتبی(علیهلسلام)
أَنَا الضَّامِنُ لِمَنْ لَمْ یَهْجُسْ فِی قَلْبِهِ إِلَّا الرِّضَا أَنْ یَدْعُوَ اللَّهَ فَیُسْتَجَابَ لَهُ
کسی که در قلبش جز رضا و خشنودی خدا خطور نکند، چون خدا را بخواند من ضامن اجابت دعای او هستم
بحار الأنوارجلد69، ص335، ح23
مثال نمازها و عبادات مستحبی که در روایات ما از معصومین(علیهمالسلام)برای بعضی از روزها و ماهای سال وارد شده است مثال میوههای رسیده درختانی است که بلندای بعضی از آن درختان به بهشت و بعضی دیگر به خود پروردگار میرسد و ما باید در انتخاب آنها دقت کنیم چرا که بدن معنوی ما ممکن است توان هضم بعضی از این میوههای معنوی را نداشته باشد.
انتخاب یکی از عبادتهای مستحبی که مطابق میل و حوصله ما است و در کتبی مثل مفاتیحالجنان شیخ عباس قمی برای روز و یا ماه خاصی وارد شده است هم برای ما کافی است و هم از این جهت که به نتیجه بهتری خواهیم رسد الهامبخشتر خواهد بود و از نظر منطقی هم یک انسان همانگونه که قادر نیست همه میوهها را یکجا بخورد قادر به انجام همه عبادات مستحبی با هم نیست و بسته به نوع وظایف اجتماعی و خانوادگی هر کسی نوع عبادات مستحبی که انتخاب میکند میتواند متفاوت باشد.
امیرالمؤمنینعلی(علیهالسلام)
«خَادِعْ نَفْسَکَ فِی الْعِبَادَةِ وَ ارْفُقْ بِهَا وَ لَا تَقْهَرْهَا وَ خُذْ عَفْوَهَا وَ نَشَاطَهَا إِلَّا مَا کَانَ مَکْتُوباً عَلَیْکَ مِنَ الْفَرِیضَةِ فَإِنَّهُ لَا بُدَّ مِنْ قَضَائِهَا وَ تَعَاهُدِهَا عِنْدَ مَحَلِّهَا»(1)
«در بندگی و اطاعت خدا، خودت را فریب بده و اندکی با خود مدارا کن، و به خودت سخت نگیر، و هنگامی که فرصتی داری و بانشاطی به دنبال آن برو، مگر در کارهایی که بر تو واجب است که باید آنها را در وقت مقررش انجام دهی»
1-نهجالبلاغه، نامه 69
مراقبت بر ترک محرمات و انجام واجبات الهی و خوش اخلاقی هر کدام اعمالی هستند که هیچ وقت باعث نخواهند شد انسان حسرت عمری که با دغدغه و همّت بر انجام و ترک آنها گذشته است را بخورد.
امیرالمؤمنینعلی(علیهالسلام)
«رَوِّضوا أَنفُسَکُم عَلَی الخلاقِ الحَسَنَةِ فَإِنَّ العَبدَ المُؤمِنَ یَبلُغُ بِحُسنِ خُلقِهِ دَرَجَةَ الصّائِمِ القائِمِ»(1)
«خودتان را بر خوش اخلاقی تمرین و ریاضت دهید، زیرا که بنده مسلمان با خوش اخلاقی خود به درجه روزهگیر شب زندهدار می رسد»
پاورقی
1-نهج البلاغه، خطبه 91
درد اصلی ما و علّت همه گرفتاری ما دل آلوده ماست و درمان ما و دوای درد ما استغفار و دست نیاز به سوی پروردگار مهربان و بخشنده دراز کردن ماست.
رسول اکرم(صلی الله علیه وآله)
«کسی که بسیار استغفار کند خداوند برای هر غم او گشایشی و برای هر تنگی راهی برای او قرار می دهد و از جایی که گمان نمی برد به او روزی می رساند.»(1)
پاورقی
1-ابن ماجه، شماره 3819.
امیرالمؤمنینعلی(علیهالسلام)
«مَن حاسَبَ نفسَهُ وَقَفَ علی عُیُوبِهِ»(1)
«هر کس به حساب نفس خود رسیدگی کند به عیبهایش آگاه شود»
تربیت نفس و خودسازی اتفاقی نیست که به صورت تصادفی رقم بخورد.
شلوغی زندگی دنیا و معاشرت با افرادی که خودشان را فراموش کردهاند و غرق در دنیا و رذائل نفسانی شدهاند هر کدام پرتگاهایی هستند که میتوانند ما را بیشتر از قبل از خودمان غافل و به دره غفلت و نسیان بیاندازند.
در این شلوغی و در این هیاهوی دنیا همواره باید مراقب بود و نگهبان سرمایه معنوی خود بود و نگذاشت رنگ دنیا و رنگ غفلت در قلب ما نفوذ کند و خودش را در گوشه و کنارههای قلب ما پنهان کند.
مراقبه و محاسبه و استغفار هر کدام نسخههایی هستند شفا بخش برای زدودن امراض آشکار و غیر آشکار انسان چه آن امراضی که از آن خبر داریم و چه آن امراضی که از آن بی خبریم و همانند علفهای هرز در گوشه و کنارههای قلبمان در حال رشد و نمو هستند.
پاورقی
1-عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص435
رسول اکرم(صلیاللهعلیهوآله)
«خُیِّرَ سُلَیمانُ بینَ المُلکِ و المالِ و العلمِ، فاختارَ العِلْمَ فاُعطیَ العِلْمَ و المالَ و الْمُلکَ باختیارِهِ العِلْمَ.»(1)
حضرت سلیمان بین پادشاهی، مال و علم مخیّر شد، ایشان علم را انتخاب کردند و با این انتخاب هم علم و هم مال و هم پادشاهیِ دنیا به ایشان بخشیده شد.
امام صادق(علیه السلام)
«مَن تَعَلَّمَ العِلمَ و َعَمِلَ بِهِ و َعَلَّمَ لِلّهِ دُعِیَ فی مَلَکُوتِ السَّماواتِ عَظیما فَقیلَ: تَعَلَّمَ لِلّهِ و َعَمِلَ لِلّهِ و َعَلَّمَ لِلّهِ»(2)
هر کس برای خدا دانش بیاموزد و به آن عمل کند و به دیگران آموزش دهد، در ملکوت آسمانها به بزرگی یاد شود و گویند:برای خدا آموخت و برای خدا عمل کرد و برای خدا آموزش داد.
اگر کسی خالصانه به دنبال تحصیل علم نافع و بندگی پروردگار متعال باشد و صادقانه خداوند متعال را کانون توجهّات خود قرار بدهد؛ پس منتظر باشد تا روزی خداوند او را کانون توجهّات تودههای مردم، دانشمندان، سیاستمداران و حتّی اهالی آسمان قرار بدهد
پاورقی
1-الفردوس، ج 2، ص 192، ح 2957
2-الذریعه الی حافظ الشریعه(شرح اصول کافی) ج1،ص56
انسان است و یک عالمه دوست و همکار و فامیل و مردمِ در خیابان که همیشه در بین آنهاست وبا آنها برخورد دارد و زندگی میکند.
در این میان و در بین این همه شلوغی تنها عده محدودی هستند که مورد توجّه و لطف مردم واطرافیانشان قرار میگرند ومردم آنها را می شناسند و دوستشان دارند.
تنها کسانی در این همه شلوغی و در بین این همه جمیعّت می تواند ممتاز باشند که بدون شک اطرافیانشان وتمام کسانی که حتی آنها را برای مدتی کوتاه ملاقات کرده اند، خاطره خوشی از این بر خورد در ذهنشان مانده باشد.
خوشرویی با مردم و به نمایش گذاشتن یک چهره با محبّت برای کسانی که با ذهنی آشفته وتفکّراتی پریشان با شما برخورد می کنند و از طرفی بخشندگی و حل مشکلات کسانی که به هزاران امید به شما رو می اندازند، از جمله خصلتهایی است که مایه زینت شما خواهد بود وباعث خواهد شد که خداوند محبّت شما را در دل بندگانش بیاندازد وآنها را برای حل مشکلاتشان به سوی شما راهنمایی کند.
امام صادق(علیه السلام)
«بر تو باد بخشندگی وخوشرویی، زیرا همان گونه که گوهر درشت در وسط گردنبند مایه زیبایی آن است، این دو خصلت هم مایه زینت مرد هستند»
پاورقی
1-میزان الحکمه، ج5 ،ص139
متأسفانه بر بالای منبرها و در پشت خیلی از بلندگوها آنقدر به اسم دین، دنیا را مذمت کردند و آنقدر به اسم زهد بر سر این دنیا زدند که دیگر وقتی حرفی از دین به گوش کسی میرسد ذهنش بلافاصله یاد فقر وبیچارگی و وزندگی پر از مشکلات می افتد.
اگر کسی بگویید پول وثروت یعنی دنیا آنگاه من می گویم پس حضرت سلیمان(سلام الله علیه) نعوذ باللّه باید دنیا پرست ترین انبیاء باشد.
اگر کسی بگوید زن وفرزند یعنی دنیا آنگاه من میگویم پس نظر شما در مورد ائمه اطهار(علهیم السلام) با آن همه زن وفرزندانی که در تاریخ برای آنان ثبت شده چیست.
شما هر نمونه ای از امکانات و ویژگی های دنیا را اسم ببرید و بگویید هر کس اینها را دارد پس دنیا پرست است، بنده هم نمونه ای از کسانی را خواهم گفت که آنچه شما گفتید را داشتند ولی دنیا پرست نبودند.
بگذارید حرف آخر را بزنم و کلید بحث دنیا پرستی را بگویم که هر وقت سخن از دنیا پرستی است منظور محبّت به دنیا و غرق شدن دل وذهن انسان در زندگی این دنیا وآلودگی به گناهان است.
بقبرستان گذر کردم کم و بیش
بدیدیم قبر دولتمند و درویش
نه درویش بی کفن در خاک خفته
نه دولتمند بُرد از یک کفن بیش
رسول اکرم(صلی الله علیه واله)
«لا تَسُبُّوا الدُّنیا فَنِعمَت مَطیَّةُ المؤمِنِ فَعَلَیها یَبلُغُ الخَیرَ وَ بِها یَنجُو مِنَ الشَرّ انَّهُ اذا قالَ العَبدُ: لَعَنَ اللّهُ الدُّنیا قالَتِ الدُّنیا لَعَنَ اللّهُ اعصانا لِرَبّه»(1)
«به دنیا دشنام ندهید، چرا که مرکب راهوار خوبی برای مؤمن است که با آن به خوبیها میرسد و از بدیها نجات مییابد. هر وقت بندهای میگوید: خدا دنیا را لعنت کند، دنیا میگوید خدا لعنت کند کسی را که گناه کرده است، نفرین خدا بر گناهکارترین ما»
پاورقی
1-بحارالانوار، ج 77، ص 178
نتیجه گرفتن و به ثمر رسیدن در هر کاری مشروط به پایان رساندن و تمام کردن آن کار است، پس اگر قرار باشد کاری را شروع کنیم و در نیمه راه آن را رها کنیم وناقص بگذاریم، هیچ وقت به آن ثمره وآن نتیجه ای که مورد نظر هست نخواهیم رسید.
کاری که بدون شوق و علاقه شروع شود و به پایان برسد،بهتر از کاری است که باشوق وعلاقه شروع شود ولی ناقص رها شود.
استمرار و استقامت شرط است.
امام علی(علیه السلام)
«کاراندکی که آن را ادامه دهی بهتر از کار فراوانی است که که از آن خسته شوی»(۱)
پاورقی
1-نهج البلاغه، حکمت 444
رسیدن به مقام رضا وراضی شدن از خداوند یکی از مقامات و مراتبی از بندگی است که هر کسی به سادگی نمی تواند برای خود اینچنین قدر ومنزلتی قائل شود.
انسانی که با روابط وضوابط در جریان این دنیای خاکی وفانی انس گرفته و مأنوس شده، کسی که با زیاد شدن وکم شدن رزق و روزی اش تحت تاثیر قرار گرفته و این اتفاق خوشحالی وناراحتی اش را رقم میزند، کسی که سلام نکردن وتحویل گرفتن یا نگرفتن اطرفیانش
او را به چالش میکشد و اوغاتش را تلخ میکندو صدها مثال دیگر که همه حاکی از بی وفایی و زود گذر بودن حال وهوای حاکم بر این دنیا است؛ چگونه میتواند ادعا کند که «راضی ام به رضای خدا» در حالی که ملاک غصه وشادی اش رو آوردن دنیا و یا از دست دادن دنیاست.
امام صادق(علیه السلام)
«هرکه از دنیا غمگین شود از پروردگار خود ناخشنود است»(1)
پاورقی
1-میزان الحکمه،ج3،ص66
به اعتدال کشاندن غریزه جنسی یکی از مشکلترین کارهایی است که میشود از یک نوجوان ویا جوان انتظار داشت.
چه جوانهایی که تنها به خاطر فشارهای جنسی دچار انحرافات اخلاقی نشده اند وچه استعدادهایی که تنها به خاطر انحرافات جنسی سرمایه های زندگی خود را از دست نداده اند وبه تمام تلاشهای خود چه در عرصه تحصیلی وچه در عرصه کاری پشت نکرده اند.
بخل و خساست از ویژگی های زشت و رذائل انسانی محسوب میشود . زشتی این خصلت در میان تمام مردم مشهور است ولی تجلی این صفت در کلماتی از پیامبر خدا(صلى الله علیه و آله) جالب توجه است :«بخیل، از خدا و مردم به دور و به آتش نزدیک است.»(1) یعنی این صفت اولا موجب دوری از خداوند متعال و سپس موجب دوری از مردم و در نهایت وقتی شخص از خداوند دور شد به آتش دوزخ نزدیک میشود . اینکه بخیل از خداوند دور است به خاطر این است که بخیل به واسطه خساست و تنگ نظری
امام علی(علیه السلام)
«إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبالا وَ إِدْباراً؛ فَإِذا أَقْبَلَتْ فَاحْمِلُوها عَلَی النَّوافِلِ، وَ إِذا أَدْبَرَتْ فَاقْتَصِرُوا بِها عَلَی الْفَرائِضِ»(1)
«دلها گاهی نشاط دارند و گاهی ملالت؛ اگر نشاط داشت آن را به مستحبّات وادارید، و اگر ملالت دست داد، به واجبات بسنده کنید!»
این حدیث شریف که از امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) نقل شد یکی از تخصصی ترین
رسول اکرم(صلی الله علیه وآله)
«قَوْلُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فِیهَا شِفَاءٌ مِنْ تِسْعَةٍ وَ تِسْعِینَ دَاءً أَدْنَاهَا الْهَمُّ.»(1)
«گفتن(ذکر) "لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ"برای نود ونه مرض شفاء است وکمترین آن مرضها غم واندوه است»
غالب امراض روحی مثل، افسردگی، ترس، غم وغصه، دلهره و..... محصول بی اعتنایی ما و یا نداشتن اطمینان قلبی به قدرت وعظمت پروردگار عالم در اداره امور زندگی ما است.
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْواجِکُمْ وَ أَوْلادِکُمْ عَدُوًّا لَکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَ إِنْ تَعْفُوا وَ تَصْفَحُوا وَ تَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیم»(1)
«ای کسانی که ایمان آوردید! بعضی از همسران و فرزندان شما دشمن شمایند از آنان بر حذر باشید و اگر عفو کنید و از خطاهایشان بگذرید و بدیهایشان را ندیده بگیرید کاری خدایی کرده اید چون خدای تعالی هم غفور و رحیم است»(2)
امام باقر(علیه السلام)
«قَالَ لِبَعْضِ شِیعَتِهِ بَلِّغْ مَنْ لَقِیتَ مِنْ مَوَالِینَا عَنَّا السَّلَامَ وَ قُلْ لَهُمْ إِنِّی لَا أُغْنِی عَنْکُمْ مِنَ اللَّهِ شَیْئاً إِلَّا بِوَرَعٍ وَ اجْتِهَادٍ فَاحْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ کُفُّوا أَیْدِیَکُمْ وَ عَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلَاةِ فَإِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ»(1)
امام باقر(علیه السلام) به یکی از شیعیان فرمودند:سلام ما را به دوستان ما برسان وبه آنها بگو که من از طرف خداوند سودی به حال شما ندارم وشما را بی نیاز نمیکنم مگر به ورع واجتهادشما(احتمالاً منظوردانستن احکام دینی به قدر کفایت باشد)پس مراقب دست وزبان خود باشید، وهمچنین بر شما باد صبر ونماز که خداوند با صابران است»
امام صادق (علیه السلام) :
دشوارترین کارها سه کار است: نسبت بمردم در باره خود انصاف دادن تا آنجا که بنفع خود به چیزی از مردم راضی نشوی مگر آنکه بهمان مقدار بنفع مردم از خود راضی باشی و با برادر دینی در امور مالی همراهی کردن و در همه حال بیاد خدای بودن؛ مقصود از یاد خدای نه فقط گفتن«سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا له الا اللَّه و اللَّه اکبر»است بلکه چون امری از طرف خداوند بتو برسد فرمان بری و چون بچیزی برسی که خداوند عز و جل از آن نهی فرموده ترکش نمائی.(1)