برخی افراد  وقتی گرفتار سختی و مشکلات کمر شکن می شوند صبر و تحمل خود را از دست داده و رفتار های ناصحیحی از خود بروز می دهند . یکی کفر می گوید و دیگری سراق دزدی و خیات و دست درازی به مال مردم می رود و دیگری پرخاشگری و بد اخلاقی می کند .

این دسته افراد به دلیل معرفت نداشتن به قوانین عالم هستی و درک نکردن فلسفه گرفتاری های عالم خود را باخته و انفعالی رفتار می کنند .

اما آنان که باور به وجود قدرتی مافوق قدرت اسباب مادی داشته و ایمان به علیت معنوی دارند اقرار می کنند که خدایی هست که برای تربیت و تکامل ایشان قوانین ایجاد و اسبابی را در عالم هستی کنار هم قرار داده است و با انواع سختی ها نا ملایمات تلاش دارد تا انسان را به راه آورده و در مسیر تعالی قرار دهد .

تمام تلاش های خدا در عالم برای این است که انسان را مَثَلی از خویش قرار داده و خلقت او را به عنوان خلیفه خود تکمیل کند .

این که خدای متعال هنگام خلقت انسان فرمود :

﴿ إِنِّی جاعِلٌ فِی اَلْأَرْضِ خَلِیفَةً﴾ _{(سوره بقره ، آیه 30)} من در روی زمین، جانشینی [= نماینده‌ای‌] قرار خواهم داد.

یعنی من در حال قرار دادن جانشین و نماینده ای از سوی خود در زمین هستم . از این بیان فهمیده می شود که هم اکنون نیز خدای متعال در حال انجام دادن این کار است و مسیر تکمیل خلقت همه انسانها تا تحقق امر خلافت الهی در وجود ایشان ادامه دارد .

یعنی خدای متعال همواره در حال جعل و خلق خلیفه ای در روز زمین است و تا زمانی که انسانها به مقام خلیفۀ اللهی نرسند خدای متعال دست از کار خویش بر نخواهد داشت. به همین منظور همانگونه که برای تهیه شمشیر محکم و برنده بایداو را بارهای بار در کوره آتش سوزانده و بکوبند خدای متعال نیز همواره انسانها را به انواع سختی ها و بلایاء مبتلاء می گرداند تا از آنان جانشین و نماینده ای به مثال خویش بسازد .

و وقتی که بنده قوانین خدای متعال را فهمید و خود را با آنها هماهنگ کرد در آن زمان خلقت خدای متعال در جان آن انسان به اتمام رسیده و او را مَثَل  و خلیفه ی خود در زمین قرار می دهد که در حدیثی قدسى از قول خداوند بلند مرتبه آمده که مى‏ فرماید:

«عَبْدِی‏ أطِعْنِی‏ أَجْعَلُکَ مَثَلِی، أَنَا حَیٌّ لَا أَمُوتُ أَجْعَلُکَ حَیَّاً لَا تَمُوتُ، أَنَا غَنِیٌّ لَا أَفْتَقِرُ أَجْعَلُکَ غَنِیَّاً لَا تَفْتَقِرُ، أَنَا مَهْمَا أَشَاءُ یَکُونُ أَجْعَلُکَ مَهْمَا تَشَاءُ یَکُونُ.»_{( الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة (کلیات حدیث قدسى)، ص: 709)}ای بنده ‏ام، من را اطاعت کن تا تو را مانند خود سازم. همان طورى که من زنده هستم و نمى‏ میرم تو را هم زنده ای که نمی میرد قرار می دهم . همان طورى که من غنى هستم فقیر نمى ‏شوم تو را هم بی نیازی که فقیر نمی شود  قرار می دهم . . همان طورى که من هر چه را اراده کنم مى ‏شود تو را هم همین طور می سازم.

این جاست که آن جعل خدای متعال که فرمود ﴿إِنِّی جاعِلٌ﴾به اتمام رسیده و می فرماید«أَجْعَلُکَ مَثَلِی» در این هنگام انسان به مقام خلیفۀ اللهی می رسد و در عالم هستی کار خدایی می کند .

تنها راه نجات همین است که خود را با قوانین الهی هماهنگ کنیم و الا تا زمانی که به این هماهنگی دست نیافته ایم همیشه سختی و گرفتاری و محرومیت خواهد بود و وقتی که انسان به این مقام رسید هر چند که باز سختی هایی وجود خواهد داشت اما انسان هیچ یک از آنها را نمی بیند و از آنان متاثر  و دردمند نمی شود و زبانش به این مقال گویا خواهد بود که

در بلا هم می چشم لذات او           مات او یم مات اویم مات او

_{(مثنوی معنوی –دفتر دوم – بخش 64 )} 

در این هنگام بلایاء مصیبت نیستند بلکه موهبتی الهی هستند .

خدای متعال به صورت دائم انسانهایی که اراده نموده هدایت و تربیتشان کند را با الطاف خفیه خود مدیریت می کند تا از کارزار دنیا و سختی  و گرفتاری های آن نجات یافته و بتوانند حیاتی پاک و سعادت مندانه داشته باشند .

و از آن جا که اگر عالم همانگونه که انسان ها می خواهند پیش رود هیچ نتیجه مطلوبی که انسان را به سعادت ابدی برساند از آن حاصل نخواهد شد ، به همین دلیل در مجموعه تعالیم الهی هموراه انسانها را از تبعیت و میدان دادن به امیال نفسانی خود بازداشته اند چرا که نتیجه اش ناخوشایند خواهد بود، امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود :

«مَنْ سَامَحَ نَفْسَهُ‏ فِیمَا یُحِبُ‏ أَتْعَبَهُ فِیمَا یَکْرَه‏ُ»_{(غرر الحکم و درر الکلم، ص: 621)} هر کس که مسامحه کند با نفس خود در آنچه دوست مى ‏دارد ، نفسش او را در آنچه ناخوش مى ‏دارد به سختی اندازد .

انسانی که در دنیا تمام هستی باب میلش پیش رود به سرکشی گرفتار شده و در نهایت در عالم آخرت و چه بسا در همین دنیا گرفتار عذاب قهر الهی می شود ، بگذریم که چنین انسانهایی بنده و اسیر نفس شیطانی شده و از  لذت معنوی که اصل نعمت هاست بی بهره می مانند.

به همین دلیل خدای متعال عالم هستی را مخالف هوای نفس انسانها قرار داده است تا با این امر راه سعادت را طی کنند .

امام باقر عَلَیْهِ السَّلَامُ به نقل از رسول خدا صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فرمود:

« إِنَّ الْعَبْدَ الْمُؤْمِنَ لَیَطْلُبُ الْإِمَارَةَ وَ التِّجَارَةَ حَتَّى إِذَا أَشْرَفَ مِنْ ذَلِکَ عَلَى مَا کَانَ یَهْوَى بَعَثَ اللَّهُ مَلَکاً وَ قَالَ لَهُ عُقْ عَبْدِی وَ صُدَّهُ عَنْ أَمْرٍ لَوِ اسْتَمْکَنَ‏ مِنْهُ‏ أَدْخَلَهُ النَّارَ فَیُقْبِلُ الْمَلَکُ فَیَصُدُّهُ بِلُطْفِ اللَّهِ فَیُصْبِحُ وَ هُوَ یَقُولُ لَقَدْ دُهِیتُ وَ مَنْ دَهَانِی ؟فَعَلَ‏ اللَّهُ بِهِ وَ قَالَ مَا یَدْرِی أَنَّ اللَّهَ النَّاظِرُ لَهُ فِی ذَلِکَ وَ لَوْ ظَفِرَ بِهِ أَدْخَلَهُ النَّارَ»(التمحیص، ص: 56،عنه فی البحار:: 67/ 243 ح 81 و رواه فی مشکاة الأنوار: ص 297 عن الباقر( ع) عن علیّ ابن الحسین( ع) عن رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله مرسلا باختلاف یسیر.)همانا بنده مؤمن ریاست و یا تجارتى را دنبال مى ‏کند تا اینکه در شرف دستیابی به آن چه که می خواهد قرار می گیرد ، (در این هنگام)خداوند ملَکى مى ‏فرستد و به او مى ‏گوید: بنده ام را باز دار و او را از کاری که اگر بر آن دست یابد او را وارد دوزخ می گرداند مانع شو! پس ملَک به او رو آورده و به سبب لطف خدای متعال مانع او مى‏ گردد و بنده شب را به صبح آورده در حالی که می گوید: قطعاً بیچاره شدم، چه کسى مرا بیچاره کرد؟ خدا آن کار را کرده است.و حضرت فرمود: او نمى‏ داند که خداوند در این کار و برنامه ناظر او بوده است و اگر بر آن دست مى ‏یافت او را وارد دوزخ مى ‏کرد.

کسانی که خود را با این قانون الهی هماهنگ کنند و با اختیار خود به مخالفت با هوای نفسشان قیام کنند بعد از مدتی تمامی ناملایمات را از جانب الهی دیده و درک می کنند که خدای مهربان در حال تربیت ایشان است به همین دلیل تمام مصائب دنیا را الطاف خفیه الهی می بینند ، این است سرّ این که امام خمینی رحمت الله علیه در ماجرای شهادت فرزند رشید خویش آقا سید مصطفی فرمود :

« شهادت سید مصطفی از الطاف خفیّه الهی بود»

ما نیز باید حیاتمان را در مسیر  مخالف با هوای نفسمان باشد تا از این معانی والا بهره ای ببریم .

راه وصول به لقاء الهی که غایت سیر بشر در عالم هستی است با سختی های فراوانی همراه است ، که خدای متعال آن را تقدیر تمامی انسانها قرار داده و فرمود :

﴿یا أَیُّهَا اَلْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلى رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقِیهِ﴾ [1]  ای انسان! تو با تلاش و رنج بسوی پروردگارت می‌روی و او را ملاقات خواهی کرد!

امام صادق_{(علیه السلام)}
خداوند متعال به داوود_{(علیه السلام)}وحی فرمود که: در زمان آسایشت به یاد من باش، تا من هنگام گرفتاری ات دعای تورا اجابت کنم.₍₁₎

تمثیل

خدا زمانی که بنده ای را دوست بدارد او رادر دریای شداید غوطه ور می سازد؛ یعنی همچون مربی شنا که شاگرد تازه کار خود را وارد آب می کند تا تلاش کند

شلوغی، رفت وآمد، دردسر، کار، زندگی، تدبیر، معیشت، خانواده و......
فقط کافیست یک کاغذی برداریم وهمه مشغولیت های ذهنی خودمان را لیست کنیم، آنگاه متوجه خواهیم شد که برای نصف بیشتر این مشغولیت های ذهنی راه حلی نداشتیم

امیر المومنین علی(علیه السلام)
«ان من البلاء الفاقه و اشد الفاقه مرض البدن و اشد من مرض البدن مرض القلب "
فقر وتنگدستی مصیبت است ولی بدتر از آن مریضی بدن است وبلای شدیدتراز مریضی بدن مریضی قلب(امراض معنوی وروحی) است
بحار الانوار جلد67
البته فقر وتندگدستی سخت است خیلی مصیبت بزرگ وآزار دهند های است خدا نکند مردی در جلوی خانواده اش دستش خالی باشد بخصوص در این ایام عید .
ولی از این همه بدتر مریضی جسمی است تصور کنید کسی معده اش مریض است یا فلج است یا اصلاً نمیتواند از جایش تکان بخورد ، پول دارد ولی سلامتی که بتواند از آن پولها لذت ببرد ندارد خدا نکند کسی به این روزها و مشکلات بیافتد
تا اینجای بحث شاید توانستیم منظور امیرالمومنین علی(علیه السلام)را از بلا ومصیبت بودن فقر ومریضی بدن احساس کنیم
ولی آقا موردی را فرموده اند که از بلا ومصیبت فقر ومریضی بدن شدیدتر ودردناک تر معرفی شده وآن مرض قلب است که منظور حضرت خالی بودن قلب از معارف الهی و ناتوانی قلب از درک معارف الهی است که غالباً ما این مرض وبلا را در این دنیا متوجه نمیشویم چون محل ظهورش در آخرت است
نکته:
با توجه به سخنان امیرالمومنین علی(علیه السلام) جا دارد که بیشتر به فکر خودسازی وتربیت نفس زیر سایه معارف اهل بیت(علیهم السلام) باشیم تا انشاءالله از عذاب ومصیبت های قلبی در امان باشیم

آدرس کانال وادی مقدس

/telegram.me/joincha