دل شکستن از جمله کارهایی است که در روایات بسیار از آن نهی شده و آثار وعواقب بدی برای آن بیان شده و از طرفی جبران این اتفاق و این دل شکستن آنقدر مورد اهمیّت است که خداوند قبل از همه وارد عمل شده بطوریکه در حدیثی قدسی از پرودگار میبینیم که خداوند فرموده است
«اَنَا عِندَ المُنکَسِرَةِ قُلُوبُهُم»₍₁₎
«من در نزد قلب شکسته هستم.»

هر دل شکستنی مذموم نیست

باید قبل از هر بحثی به این نکته توجه داشته باشیم که عنوان"دل شکستن"یک عنوان کلی است که میتواند به دلایل و عوامل مختلفی برای هر انسانی ایجاد شود ومراد آیات وروایات وارده در این موضوع تنها موارد بر حق آن است. یعنی ممکن است کسی بر اثر نصیحت شدن آزرده خاطر شود ویا کسی بر اثر قبول نکردن خواسته غیر شرعیش توسط دیگران ناراحت شود و صدها نمونه دیگر که هیچ کدام نمیتواند مصداقی برای روایات ذکر شده در باب "دل شکستن"باشد.

مصادیق مذموم "دل شکستن"

بدون شک اگر یک انسان برنامه زندگی خود را در اخلاق ورفتار بر اساس دستورات دینی تنظیم کند هیچ وقت دل کسی را به ناحق نخواهد شکست و هیچ کسی را به ناحق آزرده خاطر نخواهد کرد.
اگر ما بخواهیم دنبال نمونه هایی از دل شکستن باشیم که به ناحق است طبیعتاً باید این "دل شکستن"را محصول کارها و رفتاری بدانیم که غیر اخلاقی وغیر انسانی است؛ مثلاً
1- مسخره کردن دیگران
"یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسی‏ أَنْ یَکُونُوا خَیْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسی‏ أَنْ یَکُنَّ خَیْراً مِنْهُن‏"₍₂₎
«ای افراد با ایمان! گروهی از مردان شما گروهی دیگر را مسخره نکنند، شاید آن مسخره‏شدگان بهتر از آنها باشند. و گروهی از زنان شما نیز دیگران را مسخره کند، شاید آن مسخره‏شدگان بهتر از آنها باشند.»
2- با نام زشت صدا کردن کسی
"وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقاب‏"₍₃₎
«با نامهای زشت، یکدیگر را مورد خطاب قرار ندهید»
3-عیب جویی از دیگران
"وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضا"₍₄₎
«به دنبال سردرآوردن از کار دیگران نبوده و غیبت نکنید.»
4-روی از دیگران برگرداندن
"وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاس‏"₍₅₎
«با بی اعتنایی از مردم رو مگردان.»

راه جبران دل شکستن، دل بدست آوردن است

در خیلی از موارد در شرع مقدس برای گناهان یا کوتاهی ویا ناتوانی دربعضی عبادات کفارهایی از جنس مال واموال دنیوی تعیین شده ولی در مورد گناه "دل شکستن"کفاره ای از جنس مال واموال دنیا تعریف نشده، بطوریکه در حدیثی شریف ازرسول اکرم_{(صلی الله علیه وآله)} میخوانیم

«مَنْ‏ أَحْزَنَ‏ مُؤْمِناً ثُمَّ أَعْطَاهُ الدُّنْیَا لَمْ یَکُنْ ذَلِکَ کَفَّارَتَهُ وَ لَمْ یُؤْجَرْ عَلَیْه‏»₍₆₎
«هر کس مؤمنی را اندوهگین کند سپس کل دنیا را به او بدهد، جبران اشتباهش نمیباشد و پاداشی بر کارش نمیبیند»
بهترین کاری که به نظر میرسد میتواند برای جبران دل شکستن انجام داد همان بدست آوردن وراضی کردن دل شکسته است.

پاورقی
1-منیهُ المرید/ صفحه 123
2-سوره مبارکه حجرات آیه11
3-همان
4-سوره مباارکه حجرات آِیه12
5-سوره مبارکه لقمان آیه18
6-مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج9، ص99