برخی افراد  وقتی گرفتار سختی و مشکلات کمر شکن می شوند صبر و تحمل خود را از دست داده و رفتار های ناصحیحی از خود بروز می دهند . یکی کفر می گوید و دیگری سراق دزدی و خیات و دست درازی به مال مردم می رود و دیگری پرخاشگری و بد اخلاقی می کند .

این دسته افراد به دلیل معرفت نداشتن به قوانین عالم هستی و درک نکردن فلسفه گرفتاری های عالم خود را باخته و انفعالی رفتار می کنند .

اما آنان که باور به وجود قدرتی مافوق قدرت اسباب مادی داشته و ایمان به علیت معنوی دارند اقرار می کنند که خدایی هست که برای تربیت و تکامل ایشان قوانین ایجاد و اسبابی را در عالم هستی کنار هم قرار داده است و با انواع سختی ها نا ملایمات تلاش دارد تا انسان را به راه آورده و در مسیر تعالی قرار دهد .

تمام تلاش های خدا در عالم برای این است که انسان را مَثَلی از خویش قرار داده و خلقت او را به عنوان خلیفه خود تکمیل کند .

این که خدای متعال هنگام خلقت انسان فرمود :

﴿ إِنِّی جاعِلٌ فِی اَلْأَرْضِ خَلِیفَةً﴾ _{(سوره بقره ، آیه 30)} من در روی زمین، جانشینی [= نماینده‌ای‌] قرار خواهم داد.

یعنی من در حال قرار دادن جانشین و نماینده ای از سوی خود در زمین هستم . از این بیان فهمیده می شود که هم اکنون نیز خدای متعال در حال انجام دادن این کار است و مسیر تکمیل خلقت همه انسانها تا تحقق امر خلافت الهی در وجود ایشان ادامه دارد .

یعنی خدای متعال همواره در حال جعل و خلق خلیفه ای در روز زمین است و تا زمانی که انسانها به مقام خلیفۀ اللهی نرسند خدای متعال دست از کار خویش بر نخواهد داشت. به همین منظور همانگونه که برای تهیه شمشیر محکم و برنده بایداو را بارهای بار در کوره آتش سوزانده و بکوبند خدای متعال نیز همواره انسانها را به انواع سختی ها و بلایاء مبتلاء می گرداند تا از آنان جانشین و نماینده ای به مثال خویش بسازد .

و وقتی که بنده قوانین خدای متعال را فهمید و خود را با آنها هماهنگ کرد در آن زمان خلقت خدای متعال در جان آن انسان به اتمام رسیده و او را مَثَل  و خلیفه ی خود در زمین قرار می دهد که در حدیثی قدسى از قول خداوند بلند مرتبه آمده که مى‏ فرماید:

«عَبْدِی‏ أطِعْنِی‏ أَجْعَلُکَ مَثَلِی، أَنَا حَیٌّ لَا أَمُوتُ أَجْعَلُکَ حَیَّاً لَا تَمُوتُ، أَنَا غَنِیٌّ لَا أَفْتَقِرُ أَجْعَلُکَ غَنِیَّاً لَا تَفْتَقِرُ، أَنَا مَهْمَا أَشَاءُ یَکُونُ أَجْعَلُکَ مَهْمَا تَشَاءُ یَکُونُ.»_{( الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة (کلیات حدیث قدسى)، ص: 709)}ای بنده ‏ام، من را اطاعت کن تا تو را مانند خود سازم. همان طورى که من زنده هستم و نمى‏ میرم تو را هم زنده ای که نمی میرد قرار می دهم . همان طورى که من غنى هستم فقیر نمى ‏شوم تو را هم بی نیازی که فقیر نمی شود  قرار می دهم . . همان طورى که من هر چه را اراده کنم مى ‏شود تو را هم همین طور می سازم.

این جاست که آن جعل خدای متعال که فرمود ﴿إِنِّی جاعِلٌ﴾به اتمام رسیده و می فرماید«أَجْعَلُکَ مَثَلِی» در این هنگام انسان به مقام خلیفۀ اللهی می رسد و در عالم هستی کار خدایی می کند .

تنها راه نجات همین است که خود را با قوانین الهی هماهنگ کنیم و الا تا زمانی که به این هماهنگی دست نیافته ایم همیشه سختی و گرفتاری و محرومیت خواهد بود و وقتی که انسان به این مقام رسید هر چند که باز سختی هایی وجود خواهد داشت اما انسان هیچ یک از آنها را نمی بیند و از آنان متاثر  و دردمند نمی شود و زبانش به این مقال گویا خواهد بود که

در بلا هم می چشم لذات او           مات او یم مات اویم مات او

_{(مثنوی معنوی –دفتر دوم – بخش 64 )} 

در این هنگام بلایاء مصیبت نیستند بلکه موهبتی الهی هستند .