امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
«الْحِرْصُ وَ الشَّرَهُ وَ الْبُخْلُ نَتِیجَةُ الْجَهْل»(1)
«حرص وطمع وبخل نتیجه جهل هستند»
1-حرص: آزمندشدن, ضد قناعت. توضیح ضد قناعت است و آن طلب بدست آوردن نعمت زیاد و آرزوی زوال نعمت غیر است و یا طلب شئ است بکوشش زیاده از حد.(2)
2-شره: طلب کردن مال بدون قناعت(طمع)(3)
3-بخل: ضدّ سخاوت. راغب گوید: بخل إمساک موجودى است از محلّى که نباید امساک شود «الَّذِینَ یَبْخَلُونَ وَ یَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ» (نساءآیه 37) کسانیکه بخل میورزند و مردم را ببخل امر میکنند، بخل از صفات مذمومه است آیات و روایات در ذمّ آن بسیار است.(4)
4-جهل: نادانى- جاهل:نادان. سفیه. بى اعتنا. در کتب لغت آنرا نادانى معنى کرده اند.(5)
توضیح
ازمتن حدیث شریف ونحوه قرار گرفتن صفات رذیله حرص، طمع وبخل در مقابل جهل بدست می آید که منظور حضرت از«جهل» در حدیث شریف به مناسبتی میتواند جهل به معنای «نادانی»وبه مناسبتی میتواند جهل به معنای«سفاهت وبی اعتنایی»باشد.
به این دلیل میگوییم شاید در حدیث شریف جهل به معنای نادانی ودر مقابل علم وآگاهی باشد که احتمال دارد کسانی طمعکارانه و آزمندانه زندگی کنند بدون اینکه از تربیت الهی و سخنان حکمت آمیز انبیاء(سلام الله علیهم) چیزی به گوششان رسیده باشد واز توحید و ولایت پروردگار که در خلقت ومدیریت نظام عالم نقش دارد چیزی بدانند.
واز طرفی به این دلیل احتمال میدهیم که شاید«جهل در حدیث شریف به معنای «سفاهت وبی اعتنایی» معنی شود چرا که هر کدام از صفات رذیله حرص وطمع وبخل محصول بی اعتنایی به حکمت، عدالت، رازقیت وبطور کلی توحید ونقش پروردگارعالم در نظام خلقت میباشد.
چون آدم حریص وطمع کار به رزقی که خداوند حکیم برای او مقدَّر کرده راضی نیست ومدام چشم به نعمت ها و بهره های دنیوی بیشرکه پروردگار عادل به عدالت این نعمتها را بین بندگان تقسیم کرده دارد؛ واز طرفی انسان بخیل هم بدون اعتناء وتوجه به رازقیت پروردگار عالم واز خوف کم شدن و از دست دادن روزی، پول وسرمایه خود را در محل هایی که باید به حق خرج ومصرف کند، تحریم میکند و در نتیجه خیلی از حقوقی را که نسبت به اطرافیان خود دارد و باید به جا بیاورد را نادیده میگرید.
پاورقی
1- تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: 292
2-فرهنگ فرسی
3-مجمع البحرین، ج6، ص: 350،
4-قاموس قرآن، ج1، ص: 170،
5-قاموس قرآن، ج2، ص: 81،
متاسفانه از صفاتی هستند که این روزها بدجوری داره عادی میشه. یکی از دلایل حرص می تونه فرهنگ مصرف گرایی باشه که وقتی چیزی رو داریم اما با اومدن مدل های جدیدترش بخواهیم اون ها رو هم داشته باشیم.
سلام
ممنون از نظر خوبتون
بله درسته مصرف گرایی میتونه از آفاته این صفات باشه