مهلّت توبه و بازگشت به سوی خوبی‌ها از زیباترین اتفاقاتی است که خداوند برای بندگانش رقم زده است؛ در هر سنّی و با هر گناهی و به هر اندازه‌ای فقط کافی است کمی دلت برای خوب بودن و پاک شدن به شوق بیافتد تا ببینی که خداوند را چطور خریدار دل‌های شکسته و پشیمان خواهی یافت.
رشتۀ وصل ما و تو پاره نمی‌شود بیا
خدای تو منم چرا بندۀ غیر ما شدی؟
مرا بس است آه تو گذشتم از گناه تو
دست بده به دست من از چه گریز پا شدی؟
«قُلْ یا عِبادِی الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ»(1)
«ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کردهاید! از رحمت خداوند نومید نشوید(توبه کنید) که خدا همه گناهان را میآمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.
پاورقی
1-سوره مبارکه زمر آیه 53
بعد از پشیمانی و توبه از گذشته و همّت برای اصلاح آینده دیگر نباید نگران اعمال گذشته خود باشیم، چرا که این وعده و فضل و کرم خداوند غفّار رحیم است که آثار اعمال گذشته ما را نه تنها محو خواهد کرد بلکه به حسنات نیز تبدیل خواهد کرد.
«إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیما»(1)
«مگر آنکه توبه کند و مؤمن شود و عمل شایسته کند آن گاه خدا بدیهای این گروه را به نیکیها مبدل کند که خدا آمرزگار و رحیم است»
پاورقی
1-سوره مبارکه فرقان، آیه 70
درد اصلی ما و علّت همه گرفتاری ما دل آلوده ماست و درمان ما و دوای درد ما استغفار و دست نیاز به سوی پروردگار مهربان و بخشنده دراز کردن ماست.
رسول اکرم(صلی الله علیه وآله)
«کسی که بسیار استغفار کند خداوند برای هر غم او گشایشی و برای هر تنگی راهی برای او قرار می دهد و از جایی که گمان نمی برد به او روزی می رساند.»(1)
پاورقی
1-ابن ماجه، شماره 3819.
امیرالمؤمنین‌علی(علیه‌السلام)
«مَن حاسَبَ نفسَهُ وَقَفَ علی عُیُوبِهِ»(1)
«هر کس به حساب نفس خود رسیدگی کند به عیب‌هایش آگاه شود»
تربیت نفس و خودسازی اتفاقی نیست که به صورت تصادفی رقم بخورد.
شلوغی زندگی دنیا و معاشرت با افرادی که خودشان را فراموش کرده‌اند و غرق در دنیا و رذائل نفسانی شده‌اند هر کدام پرتگاهایی هستند که می‌توانند ما را بیشتر از قبل از خودمان غافل و به دره غفلت و نسیان بیاندازند.
در این شلوغی و در این هیاهوی دنیا همواره باید مراقب بود و نگهبان سرمایه معنوی خود بود و نگذاشت رنگ دنیا و رنگ غفلت در قلب ما نفوذ کند و خودش را در گوشه و کناره‌های قلب ما پنهان کند.
مراقبه و محاسبه و استغفار هر کدام نسخه‌هایی هستند شفا بخش برای زدودن امراض آشکار و غیر آشکار انسان چه آن امراضی که از آن خبر داریم و چه آن امراضی که از آن بی خبریم و همانند علف‌های هرز در گوشه و کناره‌های قلبمان در حال رشد و نمو هستند.
پاورقی
1-عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص435
امیرالمؤمنین‌علی(علیه‌السلام)
«آفهُ العُلَماءِ حُبُّ الرِّئاسهِ»(1)
«آفت عالمان حبّ ریاست است»
هر نعمتی آفتی دارد و هر توانایی و امتیازی می‌تواند غفلت آفرین باشد و انسان را به حالت مستی و غرور بیاندازد.
علم و معرفت هم در آن هنگام که قلب صاحبش را برای حکمفرمایی و ریاست به تکاپو بیاندازد در مرحله اول نشانی از علم و معرفت ناقص صاحب معرفت است و در مرحله بعد آتشی است که به جان صاحب معرفت خواهد افتاد و همان اندک علم و معرفت صاحبش را با دود هوا هوس مبهم و ناخالص خواهد کرد.
مراقبه و محاسبه و استغفار هر کدام نسخه‌هایی هستند شفا بخش برای زدودن امراض آشکار و غیرآشکار انسان چه آن امراضی که از آن خبر داریم و چه آن امراضی که از آن بی خبریم و همانند علف‌های هرز در گوشه و کناره‌های قلبمان در حال رشد و نمو هستند.
پاورقی
1-میزان الحکمه،ج1
ذکر "استغفرالله ربّی واتوب الیه" که چهار اسم شریف "غفّار"،"اللّه"،"ربّ" و"توّاب" در آن در جریان است، بدون شک در صورت داشتن صداقت و همراهی دل آدمی همانند آتشی که بر جان فولاد‌های سنگین می‌افتد و آنها را همچون مایع ذوب می‌کند، بر جان و قلب انسان خواهد نشست و آنها را از کدورت‌ها و آثار به جا مانده از هر تاریکی خواهد شست.
توبه از گناهان زیباترین اتفاق است
مهلّت توبه و بازگشت به سوی خوبی‌ها از زیباترین اتفاقاتی است که خداوند برای بندگانش رقم زده است، در هر سنّی و با هر گناهی و به هر اندازه‌ای فقط کافی است کمی دلت برای خوب بودن و پاک شدن به شوق بیافتد تا ببینی که خداوند را چطور خریدار دل‌های شکسته و پشیمان خواهی یافت.
آمرزش گناهان وعده خداوند است به توبه کنندگان
وعده آمرزش و گذشت از گناهان از وعده‌های پروردگار متعال به بندگان گناهکار خود است، آن بندگانی که پس از پشیمانی از کار خود دست نیاز و استغفار به سوی پروردگار عالم دراز می‌کنند و از اشتباه خود توبه می‌کنند.
«یَأَیهُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ تُوبُواْ إِلیَ اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا عَسیَ رَبُّکُمْ أَن یُکَفِّرَ عَنکُمْ سَیِّاتِکُم»(1)
«ای کسانی که ایمان آوردهاید، به درگاه خدا توبه کنید توبهای از روی اخلاص. باشد که پروردگارتان گناهانتان را محو کند»
بیم نبخشیدن وسوسه شیطان است
اگر کسی در دل خود این بیم را داشته باشد که خداوند او را نخواهد بخشید، باید بداند که این یک وسوسه شیطانی است که می‌خواهد او را از بازگشت به سوی خداوند و بنده شدن برای خالق مهربان عالم باز بدارد.
یک قاعده کلی در توبه کردن وجود دارد و آن این است که بعد از پشیمانی و استغفار از گناه دیگر آن گناه را تکرار نکنیم، که همین اقدام باعث آمرزش اشتباهات و جلب رحمت پروردگار به سوی ما خواهد شد.
برکات و منافع توبه
چه معامله‌ای پرسودتر و پرمنفعت‌تر از آمرزش گناهان گذشته و چه معامله‌ای دلچسب‌تر از پوشاندن اشتباهات و خطاهایی که اگر فاش شود آبروی انسان خواهد رفت.
عفو و بخشش گناهان اولین آثار توبه است
«وَ هُوَ الَّذی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَعْفُوا عَنِ السَّیِّئات»(1)
«واوست که توبه بندگانش را میپذیرد و از گناهان عفوشان می‌کند»
علاوه بر عفو وبخشش محوکردن گناهان از آثار دیگر توبه است
«اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ إِنَّهُ کاَنَ غَفَّارًا»(3)
«از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او آمرزنده است»
در ادمه غفران پروردگار نزول نعمت‌های آسمانی و دادن فرزندان و وسعت در معاش وعده وعده دیگر پروردگار است.
«یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکمُ مِّدْرَارًا وَ یُمْدِدْکمُ بِأَمْوَالٍ وَ بَنِینَ وَ یجَعَل لَّکمُْ جَنَّاتٍ وَ یجَعَل لَّکمُْ أَنهْارًا»(4)
تا از آسمان برایتان پى در پى باران فرستد، و شما را به اموال و فرزندان مدد کند و برایتان بستانها و نهرها بیافریند
عبد گناهکار من چرا ز من جدا شدی
بر در غیر رفتی و دور ز آشنا شدی
قرار ما نبود این، مرا رها کنی چنین
دیده ز هم گشا ببین خود به کجا رها شدی
پاورقی
1-سوره مبارکه تحریم آیه 8
2-سوره مبارکه شوری آیه 25
3-سوره مبارکه نوح ایه10
4-سوره مبارکه نوح ایات 11-12
رسول اکرم(صلی الله علیه وآله)
«کسی که بسیار استغفار کند خداوند برای هر غم او گشایشی و برای هر تنگی راهی برای او قرار می دهد و از جایی که گمان نمی برد به او روزی می رساند.»(1)
ذکر "استغفرالله ربّی واتوب الیه" که چهار اسم شریف "غفّار"،"اللّه"،"ربّ" و"توّاب" در آن در جریان است، بدون شک در صورت همراهی دل آدمی همانند آتشی که بر جان فولاد‌های سنگین می‌افتد و آنها را همچون مایع ذوب می‌کند، بر جان و قلب انسان خواهد نشست و آنها را از کدورت‌ها و آثار به جا مانده از هر تاریکی خواهد شست.
و دلی که پاک از تاریکی‌ها شود طبق بیان رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) خداوندعالم نه می‌گذارد گرفتار غمی بماند، نه می‌گذارد در مشکلات به بن بستی برسد، نه می‌گذارد در رسیدن روزی‌اش سر گردان بماند.
پاورقی
1-ابن ماجه، شماره 3819.
