انسان در مبارزه با نفس خویش تنها نیست بلکه خدا و هستی نیز در این مبارزه با انسان هستند و به او یاری می رسانند یعنی خدای متعال علاوه بر این که محور اصلی تمامی دستورات دین را مبارزه با هوای نفس قرار داده و هر دستوری که بیان کرده برای این است که هوای نفس انسان را تحت تاثیر قرار دهد علاه بر آن اسباب عالم را به نحوی در کنار هم می چیند که همه چیز مخالف امیال انسانی که خدا می خواهد او را تربیت کند قرار بگیرد تا با این کار نفس او از سرگشی بیرون آمده و خاضع و خاشع شود .

این است معنایی از کلام الهی که فرمود :

﴿ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَأَخَذْناهُمْ بِالْبَأْساءِ وَ اَلضَّرّاءِ لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُونَ﴾ [1]  ما به سوی امتهایی که پیش از تو بودند، (پیامبرانی) فرستادیم؛ (و هنگامی که با این پیامبران به مخالفت برخاستند،) آنها را با شدّت و رنج و ناراحتی مواجه ساختیم؛ شاید (بیدار شوند و در برابر حق،) خضوع کنند و تسلیم گردند!

پس زمانی که دیدیم سختی  و ناملایمات به زندگی مان آمد نباید خود را ببازیم ، بلکه باید آگاه بوده و با نگاهی عمیق به زندگیمان توجه کنیم که مبادا در مسیر نامناسبی گام برداشته باشیم هم چنین باید از خدای متعال تشکر کنیم که با ناملایمات و سختی ها به ما تازیانه ی سلوک می زند تا در مسیر صحیح قرار بگیریم . این نشان می دهد که خدا ما را دوست دارد .

اگر هر روز و شب با دقت و توجه کامل به اعمالمان در راه رسیدن خدا  قدم برداریم بعد از مدتی مصائب  و سختی ها جنبه تنبیهی  و آگاه کننده گی نخواهد داشت چرا که انسان از غفلت بیرون آمده است و دلیلی ندارد که برای آگاه ساختنش به او تازیانه بزندد ، بلکه بعد از مدتی سختی ها جنبه تسریع دهنده پیدا می کنند ، یعنی خدا برای این به انسان سختی می دهد که با سرعت بیشتری در مسیر تعالی گام بردارد و بعد از آن که سالک یاد گرفت که در مسیر خدا با سرعت حرکت کند خدای متعال مصیبت ها و سختی ها را به عنوان بخشی از مسیر کمال بر او اعمال می کند که با تحمل آنها راه تعالی را در متن وجود خویش طی کند و از این قسم است مصیبت و سختی های مقربین ،انبیاء و اولیاء الهی .

در این بزم هر که مقرب تر است     

جـام بلا بیشـتـرش مـی دهـنـد

بعد از آن که انسان تسلیم خدای متعال شد خدای متعال در هر مرحله این گونه مسیر جدیدی از هدایت به روی او گشوده و در راه تعالی او را یاری می کند ، چون خود وعده داده است که :

 ﴿اَلَّذِینَ جاهَدُوا فِینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا﴾ [2] آنها که در راه ما (با خلوص نیّت) جهاد کنند، قطعاً به راه‌های خود، هدایتشان خواهیم کرد؛ و خداوند با نیکوکاران است.

────────────────────────────

[1] (سوره أنعام ، آیه 42)

[2] (سوره عنکبوت ، آیه 69)