کم نیستند کتب و سخنرانانی که وقتی حرف از ظهور و انتظار فرج می‌شود این پدیده را فرایندی پنهان و شوقی در قلب انسان نسبت به ظهور امام زمان(عج) تعبیر می‌کنند و هیچ‌گونه نسخه‌ای برای تلاش، حرکت و در صورت نیاز مبارزه در جهت شناساندن و پیاده کردن فرهنگ و سیره سیاسی معنوی اهل‌بیت(‌علیهم‌السلام) به غیر از انتظار ظهور حتّی اگر حکومتی ظالم و طاغوت امور را در دست بگیرد نمی‌دهند و به عبارتی سهم خودشان از ظهور و یاری امام زمان(عج) را بیکار و منتظر نشستن با قلبی پر از درد و عشق معنی می‌کنند.

امّا به نظر می‌رسد این تفسیر از انتظار فرج عاقلانه و سازنده نیست و تجربه تاریخی مخصوصاً در زمان حکوت پنج ساله امیرالمؤمنین‌‌علی‌(علیه‌السلام) به عنوان یک معصوم نشان می‌دهد تا فرهنگ و سطح عقلانیّت جامعه رشد یافته نباشد از رهبری همچون امیرالمؤمنین‌علی(علیه‌السلام)نیز کاری برنخواهد آمد و علاوه بر رهبری معصوم و کامل بالا بودن سطح عقلانیّت و بینش سیاسی جامعه برای تحمّل و پیروی از ایشان نیز شرط است، پس طبیعتاً اگر کسی به دنبال حضور سیاسی و معنوی امام زمان(عج) به عنوان یک معصوم در بین مردم است نمی‌تواند نسبت به این تجربه تاریخی بی‌تفاوت باشد و در مقایسه این اتفاق تاریخی با حکومت امام زمان(عج) تحلیلی نداشته باشد.

از طرف دیگر روایاتی از حضرات معصومین(ع)به دست ما رسیده است که مؤید اینچنین تحلیل و نگرشی به موضوع ظهور امام زمان(عج) است و خبر از ناتوانی در استقامت و پیروی ما از حضرت در صورت اینکه به شناختی درست و یقینی قوی نرسیده باشیم می‌دهد.

امام سجاد(علیه‌السلام)
«لَا یَثْبُتُ عَلَیْهِ إِلَّا مَنْ قَوِیَ‏ یَقِینُهُ‏ وَ صَحَّتْ مَعْرِفَتُه‏»(3)
«کسی بر _امامت او (امام مهدی-عج)_ ثابت نمی ماند مگر آنکه یقینش قوی و شناختش درست باشد»

بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏51، ص: 134

انتظار فرج نمی‌تواند به معنی کاری نکردن و منتظر بودن برای ظهور امام زمان_(عج) باشد؛ اینکه دزدان دزدی کنند و فاسدان فساد کنند و دشمنان دین بر علیه دین تبلیغ کنند و ما هم به بهانه انتظار فرج کاری نکنیم دور از عقلانیّت است، مثال انتظار فرج مثال امتحانی است که صادقانه برای قبولی در آن باید زحمت و رنج کشید‌ و سپس انتظار قبولی و فرجی از سوی پروردگار متعال داشت.

رسول‌اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله)}
«أفضلُ أعمالِ اُمّتی انتظارُ فَرَجِ اللّه ِعزّوجلّ»₍₁₎
«برترین کارهاى امّت من ، انتظار فرج از خداوند عزّوجلّ است»

پاورقی
کمال الدّین ، ص 644