وَ اَلَّذِینَ اِهْتَدَوْا زٰادَهُمْ هُدیً وَ آتٰاهُمْ تَقْوٰاهُمْ‌(۱)
کسانی که هدایت یافتند، خدا هدایت آنان را افزوده و تقوایشان را به آنان عنایت کرده است.

اهتداء عبارتست از تسلیم شدن و پیروی کردن هر حقی که فطرت سالم به سوی آن هدایت می‌کند، و زیادی هدایت در جمله “و هدایتشان را زیاد کرد” عبارت است از اینکه خدای سبحان درجه ایمان او را بالا ببرد. در سابق هم گفتیم که ایمان و هدایت مراتب مختلفی دارد و مراد از “تقوی” معنایی است مقابل پیروی هواها، که به صورت پرهیز از محارم الهی و اجتناب از ارتکاب گناهان جلوه می‌کند.(۲)

آنها نخستین گامهای هدایت را شخصاً برداشته، و عقل و خرد و فطرت خویش را در این راه به کار گرفته‌اند، سپس خداوند طبق وعده‌ای که داده است مجاهدان راهش را هدایت و راهنمایی بیشتر می‌کند، نور ایمان به قلب آنها می‌افکند، و از شرح صدر و روشن‌بینی بهره‌مندشان می‌سازد، این از نظر اعتقاد و ایمان و امّا از نظر عمل، روح تقوا را در آنها زنده می‌کند، آن چنان که از گناه متنفر می‌شوند و به طاعت و نیکی عشق می‌ورزند.(۳)

وقتی عقل انسان حقانیّت دین و آموزه‌های دینی را قبول می‌کند و با تمام سختی‌ها و بر خلاف تمایلات قلبی و تعلقات و سنت‌های قومیّتی، عرفی و یا حزبی بطور خلاصه برخلاف رضایت اطرافیانش تصمیم می‌گیرد که بر اساس عقلانیّت و مطابق دستورات دینی و رضای خداوند عمل کند، این اتفاق در شروع اتفاقی سخت و تغییر مسیری دشوار جلوه خواهد کرد و خیلی از افراد در همین مرحله در مقابل آزار و اذیّت و تمسخر اطرافیانشان کم می‌آورند و از ادامه مسیر بازمی‌مانند.

امّا در این میان کسانی هستند که با آگاهی و با مطالعه و مهم‌تر از همه با توسّل راه را ادامه می‌دهند و نیشخندها، زخم‌زبان‌ها، شماطت‌ها و حتَی آبروریزی‌ها آنان را از انتخاب درست، ترک گناهان و تن ندادن به تصمیمات گناه‌آلود باز نمیدارد.

به برکت این استقامت و پایداری خداوند در »آیه ۱۷ سوره مبارکه محمد« به آنان وعده هدایت بیشتر در مقابل چالش‌ها و امتحانات جدیدتر می‌دهد، که این هدایت یا می‌تواند از مسیرهای مختلف خارج از وجود انسان مثل راهنمایی و سخنی هدایت‌گر از زبان عالمی ربانی باشد و یا می‌تواند بصورت الهاماتی باشد که در قلب سالک وارد می‌شود و مسیر حق را برایش روشن می‌کند و در برنگاه‌ها عملکرد درست و رفتار مناسب یا همان تقوا را در ذهنش وارد می‌کند که به شرط مراقبه و ترتیب اثر دادن به این الهامات، توفیق ماندن در همین مرحله از ایمان و آمادگی برای گشایش و فتح مراحل بالاتری از ایمان برای سالک فراهم می‌شود.

حجت الاسلام حکیمی

۱-سورم محمد، آیه ۱۷
۲-علامه طباطبابی(ره)، تفسیرالمیزان
۳-آیت الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه