از سفارشات دین اسلام جهت سعادت دنیا و آخرت توصیه به زهد و بی رغبتی به مسائل مادی و نعمتهای دنیوی است البته اسلام با اصل استفاده و بهره گیری از نعمتهای خداوند هیچ مخالفتی ندارد چنانچه خداوند متعال در قرآن میفرماید

«قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّیِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا خَالِصَةً یَوْمَ الْقِیَامَةِ کَذَلِکَ نُفَصِّلُ الْآیَاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُون»

چه کسى لباسهایى را که خدا براى بندگانش پدید آورده، و خوردنیهاى خوش‌طعم را حرام کرده است؟ بگو: این چیزها در این دنیا براى کسانى است که ایمان آورده‌اند و در روز قیامت نیز خاص آنها باشد. آیات خدا را براى دانایان اینچنین به تفصیل بیان مى‌کنیم. _{«سوره الأعراف32»}

 اما در نحوه بهره گیری دستوراتی را بیان میکند . سفارش به زهد نیز در جهت بهره گیری و استمتاع بهینه و سودمند از دنیاست به عبارتی اسلام توصیه میکند بدون اینکه به نعمت خاصی از دنیا وابسته شوی از آنها استفاده کن . امیرالمومنین علیه السلام این مفهوم را اینگونه توضیح میدهند

الزُّهدُ کُلُّهُ فی کَلِمَتَینِ مِنَ القُرآنِ ، قالَ اللّه ُ تعالى:

«لِکَیْلا تَأْسَوا عَلى ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ»

فَمَن لم یَأسَ عَلَى الماضِی و لم یَفرَحْ بالاْتی فهُو الزاهِدُ₍₁₎
«امام على علیه السلام : همه زهد در دو جمله قرآن آمده است ؛ خداوند متعال فرموده: تا بر آنچه از دستتان مى رود، اندوهگین نشوید و بر آنچه به دستتان مى آید، شادمانى نکنید»

بنا براین، کسى که بر گذشته اندوه نخورد و براى آنچه به دستش مى رسد شاد نشود ، زاهد است  اگر چیزی را از دست دادی خیلی ناراحت نباش و اگر چیزی بدست آوردی خیلی خوشحال نشو یعنی با از دست دادن یا بدست آوردن تعادل خودت را از دست نده، اگر به خواسته و آرزویت نرسیدی نیز تاسف نخور .

زهد از حیث متعلق در دو ساحت مطرح میشود

 اول زهد در نیازهای غیر ضروری و تشریفاتی است یعنی انسان نسبت به چیزهایی که بود و نبود آنها تاثیری در زندگی ندارد مثل  فلان مجسمه آنتیک یا فلان ماشین لوکس دلبستگی نداشته باشد . در این گونه مسائل زهد یعنی کاملا آن چیز را از ذهن و از واقعیت زندگی کنار بگذارد 

دوم زهد در نیازهای ضروری است مثلا انسان به غذای سالم پر انرژی مثل گوشت قرمز یا به وسیله نقلیه  احتیاج دارد ولی قدرت تهیه آن را نداشته باشد در اینجا نمیتوان مثل حالت اول همه چیز را کنار گذاشت زیرا نیاز ضروری زندگی مطرح است و باید راه حل مناسبی انتخاب کرد . به فرموده شیخ بهایی بهترین راه کار برای زهد در اینگونه مسائل روش جایگزینی است یعنی بدون اینکه تعادل روانی از بین برود انسان چیز مشابهی را جایگزین کند

 گر نبود خنگ مطلا لگام    زد بتوان بر قدم خویش گام

ور نبود مشربه از زر ناب

با دو کف دست توان خورد آب

ور نبود بر سر خوان آن و این

  هم بتوان ساخت بنان جوین

ور نبود جامه ى اطلس ترا

دلق کهن ساتر تن بس ترا₍₂₎

پاورقی