امیرالمؤمنین علی(ع)
أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی دَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا دَاوُدُ تُرِیدُ وَ أُرِیدُ وَ لاَ یَکُونُ إِلاَّ مَا أُرِیدُ فَإِنْ أَسْلَمْتَ لِمَا أُرِیدُ أَعْطَیْتُکَ مَا تُرِیدُ وَ إِنْ لَمْ تُسْلِمْ لِمَا أُرِیدُ أَتْعَبْتُکَ فِیمَا تُرِیدُ ثُمَّ لاَ یَکُونُ إِلاَّ مَا أُرِیدُ.(۱)
خداوند به حضرت داود علیه السّلام وحی فرستاد:ای داوود!تو اراده میکنی من هم اراده میکنم ولی آنچه من اراده میکنم انجام خواهد شد؛ پس اگر به آنچه اراده کردهام تسلیم شوی آنچه خود اراده کردهای نیز به تو خواهم داد و اگر به آنچه اراده کردهام تسلیم نشوی نسبت به آنچه خود خواستی تو را به زحمت میاندازم و سپس بهجز آنچه من میخواهم انجام نمیگیرد.
مؤمنی که زمینههایی از ایمان و معارف برای او باز شده و تا حدودی از هوا و هوس خارج شده است امّا هنوز آنگونه که باید در مسیر کسب رضای الهی حرکت نمیکند و در اعمال و رفتار و اهدافش نمیتواند حق مطلب را ادا کند؛ بطوریکه که بتواند با تمام وجود در اختیار خداوند و آنچه او میپسنند قرار بگیرد و هر چند وقت یکبار تمایلات و خواستههای نفسانی او به جوش میآیند و ارادهای بر خلاف رضای الهی میکند؛ مثلاً کاری را که باید در به سرانجام رسیدنش صبر کند، صبر نمیکند و حریص میشود و یا کاری که باید در انجام و به نتیجه رسیدنش تعجیل کند، تعجیل نمیکند و کاهلی میکند؛ مصداق بنده و سالکی است که طبق بیان پروردگار به حضرت داود وقتی ببیند با همه تلاشی که کرد در نهایت آنچه دنبالش بود اتفاق نیافتاد و آنچه خداوند میخواست اتفاق افتاد، با کمال شرمندگی و تنبه متوجّه خداوند خواهد شد و همین توجهش به خداوند مقدمهای برای رشد معنوی او و فتحی برای فهم معارفی بالاتر از توحید پرودگارش میشود.
حقیقت رضا، بیرون آمدن بنده است از رضای خود به دخول در رضای محبوب و راضی شدن به آنچه خدا اراده کند و او را بر تقدیرات الهی اعتراض نباشد و مقام رضا، رفع اختیار و تساوی بلا و شدت و رخاست(۲)
وقتی مؤمن موفق شود جوش و خروش نفسش را با مراقبه و توجّه، تسلیم حکمت و رضای الهی کند، پس خداوند هم آنچه نیاز حقیقی اوست را به وقتش و در زمانش به دور از هر گونه آفت و آسیبی که با زود و یا دیر برآورده شدن حاجت میتوانست برای سالک داشته باشد، در مسیر راهش قرار خواهد داد و به عبارتی طبق بیان پروردگار به حضرت داود «پس اگر به آنچه اراده کردهام تسلیم شوی آنچه خود اراده کردهای نیز به تو خواهم داد »
من و مقام رضا بعد از این و شکر رقیب | که دل بدرد تو خو کرد و ترک دستان گفت |
مــزن ز چــون و چــرا دم که بنده مــقبل | قــبول کرد بجان هرســخن که جـانان گفت(۳) |
آنچه ما میخواهیم از مال و منال تا زنان و فرزندان و حتی مقام منصب به هر نیّتی و با هر قصدی هم که باشد حاصل نمیشود مگر زمانی که اذن و اجازه پروردگار متعال وجود داشته باشد.
حجت الاسلام حکیمی
۱-التوحید، ج۱
۲-پیغام اهل راز، جلد۲
۳-غزل ۸۸