خالی شدن ذهن از خیالات گناه‌آلود شروعی برای تکامل اخلاقی و معرفتی انسان و باز شدن در معارف الهی است و همه این اتفاقات وقتی رقم می‌خورد که ما چشم و گوش کنترل شده‌ای داشته باشیم که اجازه دیدن و شنیدن صحنه‌ها و سخنان وسوسه برانگیز و گناه‌آلود را نداشته باشند

رسول اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)}
«کسی که از نگاه‌های ناروا بپرهیزد، حق تعالی ایمانی به او عطا خواهد کرد که شیرینی آن را در قلبش احساس کند.»

مستدرک الوسائل، ج 14، ص 368

چشم و گوشی که کنترل شده است و اجازه دیدن و شنیدن هر چیزی را ندارد، نه تنها بهترین مراقب بلکه تنهاترین روش برای از بین بردن خیالات گناه‌آلود و حتّی بالاتر آز آن کلید خالی کردن ذهن و کنترل و مدیریّت آن است

رسول اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)}
«غُضُوا ابصارکم ترون العجایب»₍₁₎
«چشم های تان را از مناظر شهوت انگیز بپوشانید تا عجایب را ببینید»

مستدرک الوسائل، ج 14، ص 270

وقتی حرف از حق و حقانیّت می‌شود و حرف از پیاده شدن دین خداوند و سیره اهل بیت(علیهم السلام) بر روی زمین می‌شود، کبوتر خیال ذهن انسان تا بلندترین افق‌ها اوج می‌گیرد؛ ولی وقتی زمان اجرا شدن و پیاده شدن آن آرمان‌ها و آن ارزش‌ها می‌شود، فشار هوسبازان و هوس‌رانان و مستکبران عالم به قدری زیاد می‌شود و آنقدر عرصه را بر انسان تنگ می‌کنند که تنها آن کبوتران با صداقتِ بلند پروازی می‌توانند دوام بیاورند که بالهای حق طلبشان از جنس علم و استدلال باشد نه از جنس ذوق و خیال

امیرالمؤمنین‌علی‌_{(‌علیه‌السلام)}
«الحقُّ أوسع الاشیاء فی التواصُف و أضیقها فی‌التَّناصف»₍₁₎
«دایره حق گسترده‌ترین چیزها در گفتار و تنگترین آن‌ها در عمل است»

پاورقی
1-بحار الأنوار ؛ ج 27 , ص 251

گاهی دوستانی ایرادی میگیرند که چرا بعضی‌ها دیندار نیستند و حتّی خلافکار هم هستند ولی خداوند آن‌ها را عذاب نمی‌کند و آن‌ها راحت کارشان را می‌کنند.

اول اینکه دلایل و حکمت‌های زیادی برای زود کیفر نکردن خداوند وجود دارد که از متن آیات و روایات بعضی از این علّت‌ها را می‌توان فهمید.

دوم اینکه در جواب اینچنین سوالی اول باید بدانیم که فلسفه خلقت این دنیا برای چیست و آیا اصلاً قرار است که هر کس خلافی کرد خداوند زود کیفرش دهد.

ولی در هر صورت ما باید بدانیم که دنیا و نظام این دنیا بسیار کوچکتر از آن است که بتواند ثمره و نتیجه کاملی از اعمال و رفتار و نیّات باطنی انسان را به ظهور برساند و کلیّات فلسفه خلقت این دنیا بر مبنای کاشتن بنا شده است و برداشت و درو کردن محصول عمر انسان چه به خیر و سعادت باشد، چه به شرّ و شقاوت اتفاقی است که در آخرت و سرای قیامت رقم خواهد خورد.

رسول اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)}
«الدنیا مَزرَعةُ الآخِرَةِ»₍₁₎
«دنیا کشتزار آخرت است»

1-عوالی اللآلی : 1/267/66

تفکّر و نیّت ثروت‌مند شدن وقتی ارزش پیدا می‌کند و وقتی تبدیل به یک آرمان الهی می‌شود که آخرت‌ساز باشد و در مسیر رضای الهی و در راستای محرومیّت زدایی و روشن کردن نوری در خانه امّت رسول اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)} و قدرت بخشیدن به دین خداوند باشد، وگرنه در ثروتی که مایه تکبّر و فخر شود و انسان را به جنون زندگی اعیانی بیاندازند، جز ظلمت و تاریکی چه سودی است.


عبد اللّه بن ابی یعفور گوید: مردی به امام صادق علیه السّلام عرض کرد: به خدا سوگند! ما دنیا طلب هستیم و دوست می‌داریم که (نعمت‌های) دنیا به ما داده شود.
فرمود: دوست داری با آن‌چه کار کنی‌؟
گفت: برای خودم و خانواده‌ام راحتی فراهم کنم، صلۀ رحم به‌جا آورم، صدقه بدهم و حج و عمره انجام دهم.
فرمود: این دنیاطلبی نیست؛ این آخرت‌طلبی است.

ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 174

اساس مشکل کسانی مثل ما که دچار فکر و خیالات و خواطر هستند بیشتر به کم توجّهی و کوتاهی خودمان در جدی گرفتن و توجّه نکردن به اهمیّت واجبات دینی و ترک محرمّات الهی بر می‌گردد که باعث امیدواری شیطان و مستعد شدن فکر و ذهنمان برای قبول وسوسه و خواطر می‌شود.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ₍₁₎مَلِکِ النَّاسِ ₍₂₎إِلهِ النَّاسِ ₍₃₎مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ ₍₄₎الَّذی یُوَسْوِسُ فی‏ صُدُورِ النَّاسِ ₍₅₎مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ ₍₆₎
بگو پناه می‏‌برم به پروردگار مردم ₍₁₎فرمانروای مردم ₍₂₎معبود مردم ₍₃₎از شر وسوسه‏‌گر نهانی ₍₄₎که در دل مردم وسوسه می‏‌کند ₍₅₎چه آنها که از جنس جن هستند و چه آنها که از جنس انسانند ₍₆₎

سوره114 قرآن کریم

گاهی فقط یک سکوت کوتاه و سخن نگفتن کلیدی می‌شود برای تمام شدن و یا شروع نشدن مشکلات و قبولی در امتحانات خداوند

امیرالمؤمنین‌علی_{(علیه‌السلام)}
«قِلَّةُ الْمَنْطِقِ حُکْمٌ عَظِیمٌ فَعَلَیْکُمْ بِالصَّمْتِ فَإِنَّهُ دَعَةٌ حَسَنَةٌ وَ قِلَّةُ وِزْرٍ وَ خِفَّةٌ مِنَ الذُّنُوب»₍₁₎
«کم گویی ، حکمت بزرگی است ، بر شما باد به خموشی که آسایش نیکو و سبکباری و سبب تخفیف گناه است»

پاورقی
1-تحف العقول ص 394

نگاه قرآن کریم به حالت کسانی که از خداوند و دین غافل هستند و همین‌طور روز تا شب و شب تا روز در فکر سیر کردن شکم و پر کردن حساب‌ و یا جبران کردن ضرر‌های مالی خود هستند را به مردگی و مرده بودن تشبیه می‌کند و آن‌ها را مثل مردگان متحرّکی می‌بیند که در هزارتوی دنیا و مشکلات دور می‌زنند و نمی‌توانند راه خروج از این مشکلات را پیدا کنند.


«أَ وَ مَنْ کانَ مَیْتاً فَأَحْیَیْناهُ وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً یَمْشی‏ بِهِ فِی النَّاسِ کَمَنْ مَثَلُهُ فِی الظُّلُماتِ لَیْسَ بِخارِجٍ مِنْها»₍₁₎
«آیا آن کس که مرده بود و زنده‏اش کرده برای او نوری قرار دادیم که به کمک آن میان مردم راه می‏رود با کسی که صفت وی در ظلمات (بودن) است و از آن بیرون شدنی نیست چگونه مثل هم توانند بود»

پاورقی
1-سوره مبارکه انعام ایه122

آماده نگه داشتن ذهن برای دیدن آیات و نشانه‌های قدرت خداوند و یا عبرت گرفتن از سرگذشت اطرافیان و یا گذشتگان و یا توجّه و درس گرفتن از همین اتفاقات روزمره زندگی که هر روز با آن سروکار داریم، نه تنها می‌تواند یکی از بهترین و برترین عبادات را برای ما رقم بزند، بلکه به مرور زمان از ما انسانی عالم و آگاه و حکیم خواهد ساخت.

رسول‌اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)}
«فِکْرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةِ سَنَةٍ»₍₁₎
«یک ساعت فکر کردن از یک سال عبادت بهتر است»

«عن الحسن الصیقل قال : ساءلت اباعبداللّه علیه السّلام عمّا یروی النّاس اءنّ تفکُّرَ ساعةٍ خَیْرٌ مِنْ قیامِ لیلةٍ ، قُلت : کیفَ یَتَفَکَّر ؟ قال : یَمرُّ بالْخَربَةِ اءو بالدّارِ فَیَقولُ : اءین ساکنوکَ ، اءین بانوکَ ، ما لکَ لا تَتَکَلَّمین»₍₂₎
حسن صقیل گفت : از امام صادق علیه السّلام پرسیدم : منظور از روایتی که می گوید : یک ساعت تفکر ، از یک شب عبادت بهتر است چیست ؟ و چگونه باید تفکّر کرد ؟
امام در پاسخ فرمود : هنگامی که از کنار ویرانه ، یا خانه مخروبه‌ای می گذرید ، خطاب به آن بگوید : ساکنان تو کجا رفتند ؟
بنیانگذارانت چه شدند ؟ چرا سخن نمی گویی ؟

پاورقی
1-بحار الانوار، ج 6، ص 133
2-اصول کافی ، ج 2، ص 55، ح 4

عبادت و زیاد نماز خواندن و روزه گرفتن همیشه نمی‌تواند امنیّت معنوی و اعتقادی انسان را حفظ کند و انسان را از فتنه‌ها و شبهات و سوالاتی که از دین و یا بر علیه مطرح می‌کنند محافظت کند، به همین جهت شاید یکی از دلایلی که در قرآن نزدیک به سیصد مرتبه مخاطب را به تفکر و تعقّل و آگاهی نسبت به مسائل مختلف دینی و اعتقادی دعوت کرده است همین باشد

امام صادق_{(علیه‌السلام)}
«اَفضَلُ العِبادةُ اِدمانُ التَّفکُّرفی اللهِ و فی قُدرَتهِ»₍₁₎
«برترین عبادت مداومت نمودن بر تفکّر درباره خداوند و قدرت اوست»
امام حسن‌عسگری_{(علیه‌السلام)}
« لَیسَتِ العِبادَةُ کَثرَةَ الصیّامِ وَ الصَّلوةِ وَ انَّما العِبادَةُ کَثرَةُ التَّفَکُّر فی أمر اللهِ»₍₂₎
«عبادت کردن به زیادی روزه و نماز نیست، بلکه (حقیقت) عبادت، زیاد در کار خدا اندیشیدن است»

پاورقی
1-الکافی،ج2،ص55
2-تحف العقول، ص442

در قرآن کریم مجموعاً بالغ بر سیصد بار تحت عناوین مختلفی مخاطبش را به تفکّر، تعقّل و اندیشه دعوت کرده است، پس بدون شک میوه و ثمره چنین دینی نمی‌تواند تعصّب، جهل و سطحی‌نگری باشد.

امام صادق(علیه‌السلام)
«اَفضَلُ العِبادةُ اِدمانُ التَّفکُّرفی اللهِ و فی قُدرَتهِ»₍₁₎
«برترین عبادت مداومت نمودن بر تفکّر درباره خداوند و قدرت اوست»
امام حسن‌عسگری_{(علیه‌السلام)}
«لَیسَتِ العِبادَةُ کَثرَةَ الصیّامِ وَ الصَّلوةِ وَ انَّما العِبادَةُ کَثرَةُ التَّفَکُّر فی أمر اللهِ»₍₂₎
«عبادت کردن به زیادی روزه و نماز نیست، بلکه (حقیقت) عبادت، زیاد در کار خدا اندیشیدن است»

پاورقی
1-الکافی،ج2،ص55
2-تحف العقول، ص442

محصول عبادت و ریاضت‌های شرعی مثل روزه در اسلام برابر است با از بین رفتن تاریکی‌های دل انسان و در نتیجه شکوفا شدن فطرت انسان که در روز عید فطر وقتی در روایات اشاره به جایزه برای روزه‌داران شده است منظور از جوایز نیز همین است که هر کس به اندازه اخلاص و تلاشش به توفیقاتی در این راستا دست پیدا می‌کند

امام باقر_{(علیه‌السلام)}
«قَالَ النَّبیُّ9 اِذا کانَ أَوَلَ یَوْمٍ مِنْ شَوَّالٍ نادَی مُنادٍ: أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ اغْدُوا إِلَی جَوَائِزِکُمْ ثُمَّ قَالَ یَا جَابِرُ جَوَائِزُ اللَّهِ لَیْسَتْ بِجَوَائِزِ هَؤُلَاءِ الْمُلُوکِ ثُمَّ قَالَ هُوَ یَوْمُ الْجَوَائِز»₍₁₎

«پیامبر اکرم(ص) فرمود: روز اوّل شوال (و عید فطر) که می شود منادی ندا می دهد: ای مؤمنان! صبح گاهان به دنبال جوایزتان باشید [که از طرف خداوند متعال آماده شده است]. سپس فرمود: ای جابر! جوایز خدا مانند جوایز شاهان [مادّی] نیست [بلکه جوایز بسیار ارزشمند و غیر قابل توصیف است]. سپس فرمود: آن روز، روز (گرفتن) جایزه ها است.»

پاورقی
1-الکافی ؛ ج 4 , ص 168

فطر، عید اولیاء اللّه و روزه داران و کسانی است که حتی اگر بدلایل شرعی نتوانستند روزه بگیرند ولی روزه نگرفتن آن‌ها هم از روی صداقت و تسلیم دربرابر دستور پروردگارشان بود که طبق روایات در این شب و در این روز فرا خوانده می‌شوند تا از آنها قدردانی شود و جوایزشان را دریافت کنند


امام صادق_(ع)
«إِذَا کَانَ‏ صَبِیحَةُ یَوْمِ‏ الْفِطْرِ نَادَی مُنَادٍ اغْدُوا إِلَی جَوَائِزِکُمْ»
زمانی که صبح روز عید فطر می شود منادی [از آسمان] ندا می کند، صبح زود به دنبال گرفتن جوایزتان باشید.

الکافی ؛ ج 4 , ص 168

مثال کار خیری که از قلبی خالص برمی‌خیزد و حفظ می‌شود، مثال زمینی می‌شود که در بهترین شرایط از نظر نور آفتاب بدون وجود سایه‌ای مزاحم و یا بهترین شرایط از نظر بارش باران بدون وجود شدتی مخرّب و یا بهترین هوا بدون وجود گرد و خاک و آفتی گزنده در بهترین شرایط در دامنه کوه قرار می‌گیرد و در نتیجه ثمر و نتیجه‌ای دو چندان  می‌دهد


«وَ مَثَلُ الَّذینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ تَثْبیتاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ کَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصابَها وابِلٌ فَآتَتْ أُکُلَها ضِعْفَیْنِ فَإِنْ لَمْ یُصِبْها وابِلٌ فَطَلٌّ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصیر»₍₁₎

«و حکایت آنان که اموال خود را به طلب رضای خدا و استواری دادن به دلهای خویش انفاق می‏کنند، عملشان مانند باغی است بر بالای تپه‏ای، که رگباری به آن رسد، و دو برابر ثمر داده باشد، و اگر رگبار نرسیده به جایش باران ملایمی رسیده، خدا به آنچه می‏کنید بینا است»

پاورقی
1-سوره مبارکه بقره، آیه265

انسان تا انسان است و تا تعلّقات و وابستگی‌های دنیوی خود را حفظ کرده است، دیده شدن و در مقابل کار نیک مورد تحسین و احترام دیگران واقع شدن از جمله نیازهای طبیعی اوست که اگر این احترام و این تحسین را از او سلب کنیم طبق روایات نه تنها قدر نعمت خداوند را ندانسته‌ایم بلکه ممکن است لعن و نفرین خداوند را هم برای خود خریده باشیم


امام‌صادق_{(علیه‌السلام)}
«لَعَنَ اللّه  قاطِعی سُبُلَ المَعروفِ، قیلَ وَ ما قاطِعوا سُبُلِ المَعروفِ؟ قالَ: اَلرَّجُلُ یُصنَعُ إلَیهِ المَعروفَ فَیَکفُرُهُ ، فَیَمتَنِعُ صاحِبُهُ مِن أن یَصنَعَ ذلِکَ إلی غَیرِهِ»₍₁₎
«خدا لعنت کند راهزنان نیکی را، سئوال شد راهزنان نیکی چه کسانی هستند؟ فرمودند: کسی که به او نیکی شود، و او ناسپاسی کند، در نتیجه نیکوکار را از نیکی به دیگران باز دارد»

پاورقی
1-کافی(ط-الاسلامیه) ج4، ص33

مثال قلبی که برای پروردگارش خالص شده و از قید و بند غیر خدا رهیده است به مانند مرغی می‌ماند که در آسمان و افقی بالاتر از افق طوفان‌ها و بادهای شدید پرواز می‌کند و تغییر تحوّلات زندگی دنیا روی اعتقادات و ایمان قلبی او تاثیری نمی‌گذارد

امیرالمؤمنین‌علی_{(‌علیه‌السلام)}
«اَلاْبْقاءُ عَلَی الْعَمَلِ حَتّی یَخْلُصَ اءَشَدُّ مِنَ الْعَمَلِ ، وَالْعَمَلُ الْخالِصُ الَّذی لا تُریدُ اءَنْ یَحْمِدَکَ عَلَیْهِ اءَحَدٌ إِلا اللّهَ عَزَّوَجَلَّ»
«نگهداری عمل از خود عمل مشکل تر است و عمل خالص آن است که قصدت این نباشد که تو را در برابر آن عمل تعریف و توصیف کنند و فقط انگیزه ات خدا باشد و بس»

بحارالانوار

توفیق توانمند شدن قلب انسان برای انجام با اخلاص اعمال توفیقی است که در سینه هر انسانی جای نمی‌گیرد و سنگینی آن برای هر قلبی قابل تحمّل نیست و سنگین‌تر و طاقت‌فرساتر از آن حفظ این صداقت و این اخلاص تا پایان عمر است که بدون عنایت  پروردگار متعال این حفاظت و این پایداری در اخلاص از توان انسان خارج است

امیرالمؤمنین‌علی_{(‌علیه‌السلام)}
«اَلاْبْقاءُ عَلَی الْعَمَلِ حَتّی یَخْلُصَ اءَشَدُّ مِنَ الْعَمَلِ ، وَالْعَمَلُ الْخالِصُ الَّذی لا تُریدُ اءَنْ یَحْمِدَکَ عَلَیْهِ اءَحَدٌ إِلا اللّهَ عَزَّوَجَلَّ»
«نگهداری عمل از خود عمل مشکل تر است و عمل خالص آن است که قصدت این نباشد که تو را در برابر آن عمل تعریف و توصیف کنند و فقط انگیزه ات خدا باشد و بس»

بحارالانوار

وقتی حرف حقی در تراز آیات وحی و کلام خداوند به کسی عرضه شود و انسان به جای اینکه سر فرود آورده و تفکّر کند، بدون دلیل و تنها برای لجبازی انکار کند، طبق بیان آیه به مانند کسی می‌شود که صورتش را بر زمین گذاشته و بدون اینکه اطراف خود را نگاه کند و حرف کسی را گوش کند تنها از روی لجبازی می‌خزد.

«أَ فَمَنْ یَمْشی‏ مُکِبًّا عَلی‏ وَجْهِهِ أَهْدی‏ أَمَّنْ یَمْشی‏ سَوِیًّا عَلی‏ صِراطٍ مُسْتَقیم»₍₁₎
«پس آیا کسی که با صورت روی زمین می‏خزد هدایت یافته‏تر است و یا آن کس که استوار و راست قامت در صراط مستقیم گام برمی‏دارد؟»

پاورقی
1-سوره مبارکه ملک،آیه22

ظرافت و لطافت سلوک سالک هنگامی که در آسمان قلب پروراز می‌کند و هنگامی که باید قلبش یکدست و کامل در مسیر صداقت و اخلاص نسبت به پروردگارش باشد به حدی است که تنها ذره‌ای توجّه به غیر خدا و خروج از مسیر تعادل طبق بیان آیه شریفه او را نه تنها از آن افق عالی ساقط خواهد کرد بلکه در هنگام سقوط گرفتار طوفان و مرغان شکارچی نیز خواهد کرد.

«حُنَفاءَ لِلَّهِ غَیْرَ مُشْرِکینَ بِهِ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَکَأَنَّما خَرَّ مِنَ السَّماءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّیْرُ أَوْ تَهْوی بِهِ الرِّیحُ فی‏ مَکانٍ سَحیق»₍₁₎
مخلصان خدا باشید نه مشرکان او، و هر که به خدا شرک آورد چنان است که از آسمان در افتاده مرغان او را بربایند، و یا باد او را به جایی دوردست برد.


پاورقی
1-سوره مبارکه حج، آیه31

انجام دادن عبادت و یا کارهای خیر در معرض دید مردم نشانه‌ای از‌ ریاء و خودنمایی نیست چرا که هم ریاء و هم خودنمایی هر دو از‌ نیّات و حرکت‌های قلبی انسان هستند و از دید دیگران پنهان

صداقت و اخلاص، ریاء و خودنمایی هر دو اتفاقاتی هستند که در نیّت و قلب انسان رخ می‌دهند و از چشم دیگران پنهان هستند که بعد از رعایت آداب شرعی یک عبادت، ملاک قبولی و یا عدم قبولی اعمال انسان نزد پروردگار متعال می‌شوند.

مکن هرگز به طاعت‌ خودنمایی
بران زین خانه نفس خودنما را

رسول‌اکرم_{(صلی‌الله‌علیه‌و‌اله)}

«إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَیکمُ، الشِّرْک الْأَصْغَرُ قَالُوا وَ مَا الشِّرْک الْأَصْغَرُ یا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ هُوَ الرِّیاءُ یقُولُ اللَّهُ تَعَالَی یوْمَ الْقِیامَةِ إِذَا جَازَی الْعِبَادَ بِأَعْمَالِهِمْ اذْهَبُوا إِلَی الَّذِینَ کنْتُمْ تُرَاءُونَ فِی الدُّنْیا فَانْظُرُوا هَلْ تَجِدُونَ عِنْدَهُمُ الْجَزَاء»₍₁₎

«آن چه بیشتر از شما می ترسم، شرک کوچک است؛ گفتند: یا رسول اللَّه شرک کوچک کدام است؟ فرمودند: آن ریا می باشد، روز قیامت که خداوند بندگان را پاداش می دهد می گوید: بروید از کسانی که برای آنها کار می کردید پاداش خود را طلب کنید و ببینید آیا آن ها می توانند پاداش شما را بدهند.»

پاورقی
1-البغدادی، کتاب الأیمان، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۷۲.

دارایی و اموال انسان نمی‌تواند ملاک خوبی برای سنجش میزان زهد و بی رغبیتی کسی به دنیا باشد چرا که زهد یعنی تزکیه دل انسان از اغیار و ماسوی‌اللّه که این حرکت و این اتفاق در قلب انسان رخ می‌دهد و از دید دیگران پنهان است.

نقل می‌کنند که مرحوم ملا احمد نراقی کاشانی، نویسنده کتاب اخلاقی«معراج السعادهًْ»، ساکن در کاشان بود. درویشی که کتاب معراج السعادة و بخش زهد و پارسایی آن کتاب را خوانده بود، نزد ملا احمد نراقی آمد و دید ملا احمد زندگی و دستگاه مرتبی دارد. درویش، وقتی آن همه بیا و برو و شهرت و دستگاه محقق نراقی را دید، تعجب کرد که این استاد اخلاق ، چرا خودش زاهد و پارسا نیست!
بعد از چند روز که می‌خواست مرخص شود، مرحوم نراقی فهمیده بود که برای آن درویش، معمایی پیش آمده است. به او گفت: کجا می‌خواهی بروی؟ او عرض کرد: می‌خواهم به کربلا بروم. محقق نراقی فرمود: من هم می‌آیم. او گفت: من باید چند روز صبر کنم تا مهیا شوی؟
مرحوم نراقی فرمود: همین الان حاضرم. به راه افتادند تا به قم رسیدند. در قم، محقق نراقی دید رنگ صورت درویش تغییر کرد.
از علت پرسید. او گفت: کشکولم را در کاشان جا گذاشته‌ام. محقق نراقی فرمود: کشکول در جای خودش هست. فعلاً برویم و بعد برمی‌گردیم و کشکول شما را می‌دهم.
درویش گفت: من بدون کشکول نمی‌توانم زندگی کنم، باید برگردیم و آن را بردارم. مرحوم نراقی همانجا فرصت را به دست آورد؛ به او فهماند که زهد اسلام یعنی چه؟ زاهد آن نیست که در جامعه نباشد؛ شهرت نداشته باشد؛ یا ریاست نداشته باشد. زاهد کسی است که دلبستگی به چیزی یا به کسی جز خدا نداشته باشد و دلبستگی ولو به کشکول باشد، زاهد نیست.

دل ز دنیای شما بر کنده ام   تا نپنداری اسیری خاکی ام

خودکشی، افسردگی و ناامیدی نتیجه زندگی کسانی می‌شود که نگاه درستی به دنیا نداشتند و در خیالات وتفکّرات اشتباه خود غرق شده بودند؛ دعا، توسل، توکّل همه و همه این معارف دستوراتی از طرف خداوند هستند که اگر درست فهمیده شوند، کلید حل و گذر از تمام مشکلات و بن‌بست‌های زندگی چه مادی و چه معنوی هستند.

دعا کردن صادقانه چه در خلوت و چه در جلوت  برای شخصی غائب و غیر از خودمان مانند همسرمان می‌تواند یکی از بهترین و منحصر به فرد‌ترین روش‌ها و دستورالعمل‌ها‌ برای بهبود وضع زندگی و همچنین  مبارزه با صفات رذیله‌ای همچو خودخواهی و تکبّر باشد.

رسول اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)}
«لیسَ شیٌ اسرعَ اجابةً من دعاء غائبٍ لغائب»₍₁₎
«اجابت دعایی سریع‌تر از اجابت دعای غائب برای غائب نیست»

پاورقی
1-کافی،جلد2،صفحه510

امیرالمؤمنین‌علی‌_{(علیه‌السلام)}

اِنَّ القُرآنَ ظاهِرُهُ اَنیقٌ وَ باطِنُهُ عَمیقٌ .

ظاهر قرآن شگفت انگیز و زیبا و باطنش ژرف و عمیق است.

اصول کافی 2/599

رسول اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)}
«اَصدَقُ القَولِ و َاَبلَغُ المَوعِظَةِ و َاَحسَنُ القَصَصِ کِتابُ اللّه»
«راست ترین سخن، رساترین پند و زیباترین حکایت، کتاب خدا (قرآن) است»

من لایحضر الفقیه ج4 ، ص402

خواب‌های معنوی امانت هستند و در بعضی موارد اسرار محسوب می‌شوند که اگر به گوش نااهلان و افرادی که نفس سالمی ندارند برسند، مثل برگ گلی که بازیچه دستان دیگران شده طراوت و اثرشان را در همان لحظه و یا به مرور زمان از دست خواهند داد.

رسول اکرم_{(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌اله)}
«الرؤیا لا تُقَصُّ  ، إلاّ علی مؤمنٍ خلا مِن الحَسَدِ و البَغیِ»₍₁₎
«رؤیا را جز برای مؤمنی که از حسادت و فساد مبرّاست ،  نباید بازگو کرد»
«لا تُقَصُّ الرؤیا  ، إلاّ علی عالِمٍ أو ناصِحٍ»₍₂₎
«رؤیا را جز برای شخص عالم یا خیرخواه، نباید بازگو کرد»

1-الکافی ۸/۳۳۶/۵۳۰
2-کنز العمّال : ۴۱۳۹۵

آزادی و بی‌بندباری و پایبند نبودن به دستورات دینی و آسمانی می‌تواند صحنه‌های جذاب و حسرت برانگیزی برای کسانی که از دور به تماشا نشسته‌اند رقم بزند، امّا غافل از اینکه تمام این‌ها لذّت‌ها پوسته‌ها و نمایش‌هایی هستند که باطن و معنایی جز افسردگی، تباهی و بی‌هویّتی و در نهایت کیفر و عذاب الهی را به دنبال ندارند.

امیرالمؤمنین علی_{(علیه السلام)}
«شَتّانَ مابَیْنَ عَمَلَیْنِ : عَمَلٌ تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَتَبْقی تَبِعَتُهُ وَعَمَلٌ تَذْهَبُ مَؤُونَتُهُ وَیَبْقی اءَجْرُهُ»₍₁₎
«بسیار فاصله است بین دو عمل : عملی که لذّتش از میان می رود و مسئولیت و کیفرش باقی ماند ، و عملی که سختی و رنجش از بین می رود و اجر و پاداشش جاودانه می ماند»

حکمت 121 نهج‌البلاغه

دریافت

هر دانشمند و هر فیلسوف و نظریه پردازی به اندازه وسع فکری و تجربه‌ای که از زندگی داشت دنیا را دید و برای سبک زندگی انسان‌ها ایده‌پردازی کرد، امّا وقتی حرف از دین و تعالیم انبیاء الهی می‌زنیم موضوع فرق می‌کند و در واقع ما در حال گفتگو از تعالیمی هستیم که توسط خالق بشریّت که احاطه کامل به مخلوق خود یعنی انسان دارد، برای انسان فرستاده شده است.

«إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدی لِلَّتی‏ هِیَ أَقْوَم»₍₁₎
«همانا این قرآن خلق را به راست‌ترین و استوارترین طریقه هدایت می‏کند»

پاورقی

1-سوره مبارکه اسراءآیه9

دریافت

تفکّر و ماحصل عمر هیچ دانشمند، هیچ فیلسوف و متفکّر و حتّی هیچ دینی از ادیان ابراهیمی در کمال و جامعیّت به پایداری، قوام و جامعیّت تفکّر و طریقت ارائه شده در قرآن کریم نیست و خود پروردگار هم در آیه 9 سوره مبارکه اسراء پرده از این حقیقت برمی‌دارد

«إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدی لِلَّتی‏ هِیَ أَقْوَم»₍₁₎
«همانا این قرآن خلق را به راست‌ترین و استوارترین طریقه هدایت می‏کند»

پاورقی

1-سوره مبارکه اسراءآیه9

دریافت

فقط کافیست نگاهمان را به قرآن تغییر دهیم و به عنوان یک کتاب زندگی سراغ قرآن برویم تا ببینیم که خط به خط آیات قرآن از نصیحت‌ها، پندها و داستان‌های قرآنی به انسان می‌آموزد که چگونه فکر کند، چگونه ببیند، چگونه بشنود و در نهایت چگونه خدا را پیدا کند و چگونه به تکامل انسانی خویش برسد.

«إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدی لِلَّتی‏ هِیَ أَقْوَم»₍₁₎
«همانا این قرآن خلق را به راست‌ترین و استوارترین طریقه هدایت می‏کند»

پاورقی

1-سوره مبارکه اسراءآیه9

دریافت

بهترین شیوه، بهترین اخلاق، بهترین تحلیل و حتّی کامل‌ترین و استوارترین سبک و طریقه زندگی و سیاست‌گذاری تنها و تنها در سینه کسانی جای دارد که تسلّط و بهره معنوی آنان از قرآن بیش‌تر و کامل‌تر از بقیه باشد.

«إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدی لِلَّتی‏ هِیَ أَقْوَم»₍₁₎
«همانا این قرآن خلق را به راست‌ترین و استوارترین طریقه هدایت می‏کند»

پاورقی

1-سوره مبارکه اسراءآیه9

«مَثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ اءَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ اءَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنبُلَةٍ مِّاْ ئَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ یُضَعِفُ لِمَن یَشَآءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ»₍₁₎

«حکایت آنان که اموال خویش را در راه خدا انفاق می‏کنند حکایت دانه‏ای است که هفت خوشه رویانیده که در هر خوشه صد دانه باشد، و خدا برای هر که بخواهد، دو برابر هم می‏کند، که خدا وسعت بخش و دانا است»

وقتی پای دستگیری و کمک به هم‌نوعان و دوستانمان در میان است، وسوسه و ترساندن از فقر هم کاری است که شیطان با ما شروع می‌کند و این در حالی است که خداوندی که وسعت دهنده روزی بندگانش است، از قبل و در همه زمان‌ها به کسانی که قلبشان را به صداقت و دستشان را به انفاق آراسته کنند، وعده وسعت و برکّتی در زندگیشان به همانند رشد دانه‌های گندم  داده است.

ببخش مال و مترس از کمی که هر چه دهی
جـزای آن بـه یـکـی، ده ز دادگــر یــابـی

پاورقی
1-سوره مبارکه بقره آیه261

امیرالمؤمنین‌علی_{(علیه‌السلام)}
«عَلَیْکَ بِإخوانِ الصِّدْقِ فَأَکْثِرْمِنِ اکْتِسابِهِمْ فَإِنَّهُمْ عُدَّةٌ عِنْدَالرَّخاءِ وَ جُنَّةٌ عِنْــدَالْبَــلاءِ»₍₁₎
«برتو باد که ملازم راستگویان باشی و در بهره‌گیری از ایشان تلاش بیشتر کن، زیرا آنان در روزگار خوشی پشتوانه تو و به هنگام گرفتاری سپر تو هستند»

دوست و داشتن یک همراه که شنونده دردها و غم‌های ما باشد و یا در خوشی‌ها و موفقیت‌ها در کنار ما باشد نعمتی است که ارزشش را نداند مگر کسی که آنرا داشته و الان از دستتش داده است.

یکی از مهمترین نکاتی که در روایات در باب دوستی و دوست‌یابی وارد شده است در اهمیّت وجود صداقت و پیدا کردن دوستان صادق و راست گفتار است؛ امّا در بسیاری از موارد ما خودمان را فراموش می‌کنیم و حتّی فراموش می‌کنیم که از خودمان بپرسیم که آیا اگر قرار باشد کسی به دنبال دوستی صادق و راست گفتار بگردد، ما را انتخاب خواهد کرد.

پاورقی
1-سفینة‌النجاح

 پیام کتب آسمانی و هنر پیامبران و انبیاء الهی آموزش و تعلیم عقل‌گرایی، دوراندیشی و ژرف‌نگری و در نتیجه بندگی پروردگار متعال به امّت خود بود و هنر شیطان و شیطان‌صفتان هم وسوسه و تلقین سطحی‌نگری، مادی‌گرایی و جا زدن آن به جای عقل و عقلانیّت بود

ناراحتی فقر یا حتّی توهّم و خیال فقیر شدن از جمله اموری است که به راحتی با اعصاب و روان انسان بازی می‌کند و قدرت تجزیه و تحلیل، دوراندیشی و ایمان را به پایین‌ترین سطح خودش کاهش می‌دهد؛ در این هنگام است که خداوند سفره امتحان خود را برای پیدا کردن صادقین پهن می‌کند.