امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
«لَا تُؤَاخِ مَنْ یَسْتُرُ مَنَاقِبَکَ وَ یَنْشُرُ مَثَالِبَکَ»(1)
«با کسی که خوبیهایت را میپوشاند وعیبهایت را آشکار میکند دوستی مکن»
اگر قرار باشد اسم دوست روی کسی گذاشت ورابطه دوستانه با کسی داشت در درجه اول اولین چیزی که در این رابطه باید مد نظر گرفته شود این است که
وقتی انسان به حیات انبیاء و اولیاء الهی می نگرد متوجه می شود غیر از حیات مادی ظاهری،حیات دومی نیز وجود دارد که باید به آن رسیده و از آن بهره مند شود .
برای توجه دادن به این حیات و فهماندن راه رسیدن به آن تمثیل به حیات کرم ابریشم زده و گفته اند :
انبیاء و اولیاء الهی نه تنها با کلام و برنامه های عملی خویش بشر را برای تفسیر حیات انسانی یاری می کنند بلکه زندگی ایشان نیز حیات حقیقی انسان را تفسیر کرده و می فهماند که روح و سرّ آن چیست.
اگر آنها نبودند، نمیدانستیم که سرّ حیات انسان چیست و انسان را در حد حیوان تنزل داده و همان توقعی که از حیات حیوانی داشتیم، از بشر نیز همان را
امام صادق(علیه السلام)
«لَا تُطْلِعْ صَدِیقَکَ مِنْ سِرِّکَ إِلَّا عَلَی مَا لَوِ اطَّلَعَ عَلَیْهِ عَدُوُّکَ لَمْ یَضُرَّکَ فَإِنَّ الصَّدِیقَ قَدْ یَکُونُ عَدُوَّکَ یَوْما»(1)
«دوستت را از اسراری که اگر آن اسرار به دست دشمنت بود میتوانست بوسیله آنها به تو ضرر بزند مطلع نکن، چرا که گاهی اوقات دوستان نیز دشمن میشوند»
دوست بودن، دوست داشتن، محبت ورزیدن، اجتماعی بودن، و در نهایت یک انسان خوش اخلاق و مهربان بودن
امام صادق(علیه السلام)
«مَنْ أَصْبَحَ وَ أَمْسَی وَ الدُّنْیَا أَکْبَرُ هَمِّهِ جَعَلَ اللَّهُ الْفَقْرَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ شَتَّتَ عَلَیْهِ أَمْرَهُ وَ لَمْ یَنَلْ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا مَا قُسِّمَ لَهُ»(1)
«هر کس شب و روزش را سپری کند در حالی که بیشترین دغدغه و همّ وغمّش دنیا باشد، خداوند نیز فقر رادائماً در جلوی چشمانش قرار خواهد دادو(ذهنش) را نیز پریشان خواهد کرد و در دنیا نیز او را به چیزی بیش از قسمتش نخواهد رساند»
در عالم هستی حقائقی اسرار آمیز و رمز آلود وجود دارد! که با آنها می توان به بزرگترین گنج های عالم هستی دست یافت ؛ تنها باید از پوسته خاکی غفلت های نفسانی سر بر آورده و در پی حقیقت باشیم تا به درک و شعور کافی رسیده و راه سعادت را بیابیم .همه انسانها باید این حقائق را کشف نموده و مطابق با آنها عمل کنند تا از فوائدشان بهره برده و بتوانند انسان شوند. این امر شدنی است !
راه اصلی انسان شدن
امیرالمومنین علی(علیه السلام)
«کُلُّ شَیْءٍ مِنَ الْآخِرَةِ عِیَانُهُ أَعْظَمُ مِنْ سَمَاعِه»(1)
«هرچیزی که مربوط به آخرت شود دیدنش بزرگتر وجذابتر از شنیدنش است»
یک نکته ای در این حدیث شریف وجود دارد که شاید بیانش خالی از لطف نباشد وآن این است که برای درک دیدنی ها
افراد بسیاری در عالم هستند که فکر می کنند آبادی حقیقی در گرو ثروت مند بودن است اما غافل اند از این که آبادی این عالم به آبادی مزرعه ی وجود انسان است نه به ساختن برج های سر به فلک کشیده و شهر سازی و ... . آبادی عالم انسانی به آبادی دل اوست و این امر جز به طاعت الهی میسر نمی شود و ترک طاعت نیز موجب ویرانی او می شود ، امام امام سجاد علیه السلام در صلوات شعبانیه فرمود :
یکی ازملزومات تهذیب اخلاق و اصلاح امور حیات آدمی محاسبه و مراقبه می باشد ، مراقبه عبارت است از کشیک نفس کشیدن به منظور این که کار ناشایستی از او سر نزند و محاسبه عبارت است از حساب و کتاب کشیدن از نفس به عبارت دیگر ارزیابی نفس را محاسبه و پاسبانی از او را مراقبه می گویند .
برخی با خود می گویند این که ما
امیال و خواسته های درونی انسان اصلی ترین عامل به حرکت در آوردن او برای کار و تلاش هستند ، و حاصلی که بدست می آورد در راستای همان امیال و خواسته هاست ، به عبارت دقیق تر می توان گفت ویژگی نفس ناطقه مجرد انسان این است که به هر چیزی توجه داشته باشد با آن سنخیت پیدا می کند ، لذا انسان به هر چیزی نظر قلبی داشته باشد حقیقت وجودش همان
اگر می خواهیم به همه خیرهای عالم هستی یک جا دست پیدا کنیم و لذت همه نعمت های بهشتی را درهمین دنیا تجربه کنیم تنها راهش این است که
عالم هستی قربانگاهی برای موجودات است ! تمام موجودات روزی به وجود آمده و صورت ظاهری مخصوصی به خود می گیرند و در آخر نیز آن شکل وصورت ظاهری را از دست داده و در چرخه عالم هستی قرار می گیرند ، حال برخی موجودات مانند گیاهان و جمادات به اقتضاء خلقتشان در عالم هستی بعد از مدتی به چرخه طبیعت بر می گردند تا مواد اولیه نظم طبیعی را تامین کنند ، اما برخی موجودات فرا مادی
امیرالمومنین علی(علیه السلام)
«کُلُّ شَیْءٍ مِنَ الْآخِرَةِ عِیَانُهُ أَعْظَمُ مِنْ سَمَاعِه»(1)
«هر چیزی که مربوط به آخرت شود دیدنش بزرگتر وجذابتر از شنیدنش است»
قوه تفکر وخیال، قوی ترین ومنحصر به فرد ترین نعمتی است که در اختیار انسان برای زندگی در این دنیا گذاشته شده است.
در واقع این دو قوه موجود در انسان آنقدر قدرتمند هستند که به راحتی میتوانند تعیین کنند که آیا باید از آنچه که با چشم دیده شده است.
امیرالمومنین علی(علیه السلام)
«کُلُّ شَیْءٍ مِنَ الدُّنْیَا سَمَاعُهُ أَعْظَمُ مِنْ عِیَانِهِ»(1)
«هر چیزی در دنیا، شنیدنش بزرگتر وجذاب تر از دیدنش است»
احتمالاً منظور حضرت وهمچنین حکمتی که باعث میشود لمس کردن ودرک زیبایی ها ولذت های جاری در دنیا غالباً متفاوت ودر خیلی از موارد کمتر از زیباییها ولذت هایی باشد که در شنیدن وحتی فکروخیال کردن به آنها وجود دارد؛
شهادت یعنی کشته شدن در راه خدا ،و کشته شدن در راه خدا فقط به ریخته شدن خون از رگ های انسان نیست . اگر هنگامی که در دو راهی هواهای نفسانی و اراده خدا قرار گرفتیم به عشق وصال جمال دلربای الهی هوای نفس خود را زیر پا گذاشته و با تبعیت از دستورات الهی آن را کشتیم در این هنگام ما نیز شهید خواهیم بود.
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
«عَلَیْکَ بِالْآخِرَةِ تَأْتِکَ الدُّنْیَا صَاغِرَةً»(1)
«بر تو باد مراقبت از آخرتت چرا که در این صورت دنیا ذلیلانه پیش تو خواهد آمد»
خاصیت دنیا و دنیا طلبی این است که اگر بخواهی بدستش بیاوری چاره ای نداری که کمرت را در مقابل هر کسی که پستی،
امام صادق(علیه السلام)
«یَعِیشُ النَّاسُ بِإِحْسَانِهِمْ أَکْثَرَ مِمَّا یَعِیشُونَ بِأَعْمَارِهِمْ وَ یَمُوتُونَ بِذُنُوبِهِمْ أَکْثَرَ مِمَّا یَمُوتُونَ بِآجَالِهِمْ»(1)
«مدت زندگی مردم بیشتر با احسان و نیکوکاریشان تعیین میشود تا با عمر مقدر شده آنها؛ ومرگ آنها بر اثر گناهانشان نیز بیش تر است از مرگ آنها به دلیل رسیدن اجلشان است»
امیرالمومنین علی(علیه السلام)
«عَامِلْ سَائِرَ النَّاسِ بِالْإِنْصَافِ وَ عَامِلِ الْمُؤْمِنِینَ بِالْإِیثَار»(1)
«کار(معاشرت، تجارت) کن با مردم بر اساس انصاف و با مؤمنین (علاوه بر انصاف) با ایثار (نیز) کار(معاشرت،تجارت) کن»
پروردگار متعال انسان را موجودی اجتماعی خلق کرده که بدون داشتن روابط اجتماعی نمیتواند به راحتی زندگی کند و نیازهای مادی ومعنوی خود را بدست بیاورد.
امام صادق(علیه السلام)
«مَنْ طَلَبَ رَضِیَ النَّاسِ بِسَخَطِ اللَّهِ وَکَلَهُ اللَّهُ إِلَی النَّاسِ»(1)
هر کس خوشنودی مردم را بطلبد هر چند به قیمت خشم خداوند، خداوند او را به مردم وامیگذارد.
اگر بخواهیم بدون مقدمه وارد بحث شویم و شرحی کوتاهی برای این حدیث شریف بنویسیم باید انگشت اشاره خود را مستقیماً به سوی کسانی دراز کنیم
امام صادق(علیه السلام)
«قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی الصَّادِقِ ع فَقَالَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ- أَخْبِرْنِی عَنْ مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ فَقَالَ الْعَفْوُ عَمَّنْ ظَلَمَکَ وَ صِلَةُ مَنْ قَطَعَکَ وَ إِعْطَاءُ مَنْ حَرَمَکَ وَ قَوْلُ الْحَقِّ وَ لَوْ عَلَی نَفْسِک»
«از امام صادق(علیه السلام) درباره مکارم اخلاق سؤال شدفرمودند:گذشت از کسی که به تو ظلم کرده، ارتباط با کسی که با تو بریده، عطا به آنکه تو را محروم ساخته، وگفتن حق هر چند به ضرر تو باشد»
امام علی(ع)
«ذا صُنِعَ إلَیکَ مَعروفٌ فَاذکُرْ، إذا صَنَعتَ مَعروفا فَانْسَهُ»(1)
«هر گاه به تو خوبی شد، آن را یاد آوری کن و هر گاه تو خوبی کردی، آن را از یاد ببر»
در بین کلمات این حدیث شریف ودر لا به لای سخنان امیرالمومنین علی(علیه السلام) میتوان یکی از نسخه های درمان مریضی غرور وتکبّر را پیدا کرد.
امام صادق(علیه السلام)
«قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی الصَّادِقِ ع فَقَالَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ- أَخْبِرْنِی عَنْ مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ فَقَالَ الْعَفْوُ عَمَّنْ ظَلَمَکَ وَ صِلَةُ مَنْ قَطَعَکَ وَ إِعْطَاءُ مَنْ حَرَمَکَ وَ قَوْلُ الْحَقِّ وَ لَوْ عَلَی نَفْسِک»(1)
«از امام صادق(علیه السلام) درباره مکارم اخلاق سؤال شد، فرمودند:گذشت از کسی که به تو ظلم کرده، ارتباط با کسی که با تو بریده، عطا به آنکه تو را محروم ساخته، وگفتن حق هر چند به ضرر تو باشد»
رسول اکرم(صلی الله علیه وآله)
«جَعَلَ اللَّهُ سُبْحانَهُ مَکارِمَ الْاخْلاقِ صِلَةً بَیْنَهُ وَبَیْنَ عِبادِهِ فَحَسْبُ احَدِکُمْ انْ یَتَمَسّکَ بِخُلُقٍ مُتَّصِلٍ بِاللَّه»(1)
«خداوند سبحان فضائل اخلاقی را وسیله ارتباط میان خودش و بندگانش قرار داده، همین بس که هر یک از شما دست به اخلاقی بزند که او را به خدا مربوط سازد»
امیرالمومنین علی(علیه السلام)
«لَوْ کُنَّا لانرجُو جَنَّةً وَلانَخْشی نارَاً وَلاثَواباً وَلاعِقاباً لَکانَ یَنْبَغی لَنا انْ نُطالِبَ بِمَکارِمِ اْلَاخْلاقِ فَانَّها مِمَّا تَدُلُّ عَلی سَبِیلِ النَّجاحِ»(1)
«اگر ما امید و ایمانی به بهشت و ترس و وحشتی از دوزخ، و انتظار ثواب و عقابی نمیداشتیم، شایسته بود به سراغ فضائل اخلاقی برویم، چرا که آنها راهنمای نجات و پیروزی و موفّقیّت هستند»
امیرالمومنین علی(علیه السلام)
«لَوْ کُنَّا لانرْجُو جَنَّةً وَلانَخْشی نارَاً وَلاثَواباً وَلاعِقاباً لَکانَ یَنْبَغی لَنا انْ نُطالِبَ بِمَکارِمِ اْلَاخْلاقِ فَانَّها مِمَّا تَدُلُّ عَلی سَبِیلِ النَّجاحِ»(1)
«اگر ما امید و ایمانی به بهشت و ترس و وحشتی از دوزخ، و انتظار ثواب و عقابی نمیداشتیم، شایسته بود به سراغ فضائل اخلاقی برویم، چرا که آنها راهنمای نجات و پیروزی و موفّقیّت هستند»
رسول اکرم(صلی الله علیه واله)
«انَّما بُعِثْتُ لِاتَمِّمَ مَکارِمَ الْاخْلاقِ»(1)
«من تنها برای تکمیل فضائل اخلاقی مبعوث شده ام»
فقط کافیست با دید منصفانه وبه دور از تعصب و لجاحت یک نگاهی به دستورات و سفارشاتی که در شرع مقدس اسلام در ابعاد مختلف زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و...
آرامش عنایتی الهی است که خدای متعال با شرایط خاص آن را بر قلب انسانها نازل می کند ، یکی از راه های تحصیل آرامش روان با حیاء بودن است ، حیاء موجب عفیف شدن انسان می شود ، امیر المؤمنین علی علیه السلام فرمود:
هر کسی در دنیا سرمایه ای دارد که نسبت به آن اهتمام و توجه دارد و با پرورش آن سعی میکند ؛ آینده خود را بسازد و به هدف های مورد نظرش برسد . بعضی سرمایه مالی دارند و برخی علم ، سرمایه آنهاست ولی در این میان ، برخی نیز
رسول اکرم(صلی‌اللّه‌علیه‌وآله)
«من استوی یوماه فهو مغبون»(1)
«اگر کسی دو روزش یکسان باشد، گرفتار غبن و زیان است.»
معنای"روز"در حدیث
احتمال دارد در حدیث شریف منظور از "روز" روزی
از خصوصیات یک رابطه دوستانه، حسن نیّت وحس صمیمیتی است که بین دو طرف دوستی وجود دارد؛ اصلاً نه تنها بین دو طرف، بلکه در بین هر جمع دوستانه تنها چیزی که باعث جمع شدن آنها کنار هم میشود همان صمیمیت و حسن نیّتی است که نسبت به هم دیگر دارند.
در کنار
«لایترک النّاس شیئا من أمر دینهم لاستصلاح دنیاهم إلّا فتح اللَّه علیهم ماهوأضرّمنه»(1)
«مردم هیچ چیز از امور دین خود را برای اصلاح کار دنیا وا ننهند جز این که خداوند آنها را بوضع زیانبارتری دچار میسازد»
دوباره یک حدیث ودوباره یک قانون ودوباره یک نکته
اهمیّت وضرورت روابط اجتماعی وتعامل سازنده با مردم، مخصوصاً در بین اجتماعات مؤمنین آنقدر زیاد است وآنقدر در روایات مورد تاکید قرار گرفته که شاید در نگاه اول، انسانهایی مثل من تصّور کنند که این حدّ از توصیه وتشویق
«انَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوْبَ عِبادِهِ عَلَى حُبِّ مَنْ أَحْسَنَ الَیْها، وَ بُغْضِ مَنْ أَساءَ الَیْهَا»(1)
«خداوند دلها را در تسخیر محبت کسى قرار داده که به او نیکى کند، و بر بغض کسى قرار داده است که به او بدى کند»
با هر دین ومذهبی هم که باشی، با هر مرام و فرهنگی هم که باشی؛
یکی از نگرانی های والدین هنگامی است که فرزندشان وارد هفت سالگی شده وحالا وقت مدرسه رفتنش است.
به این نکته توجه داشته باشید که ورود به مدرسه
والدینی که زیاد از تنها ماندن ویا تنها رفتن کودکشان به صورت غیر منطقی میترسند وزیاد نگران میشوند، در واقع با این کار "ناخودآگاه این ترس را به فرزندشان هم منتقل میکنند"(1)
طولانی شدن
یکی از مواردی که والدین در تربیت فرزندشان باید مراعات کنند این است که هر سنّی اقتضای خاص خودش را دارد و تربیت به این معنی نیست که ما در همان سنّ به مقابله
بعضی از والدین مخصوصاً مادرها به خاطر احساس محبّتی که به فرزندشان دارند زیاد به او کار نمیدهند وزیاد از اوبرای انجام کارها کمک نمیگیرند، و میگویند که "شاید اذیت بشود،
یکی از مشکلاتی که بعضاً در امر تربیت فرزند، والدین با آن روبرو میشوند، مشکل کم رویی ویا خجالتی بودن فرزندشان است.
خجالتی بودن یا کم رویی میتواند
در دنیای امروز ودر این بُهبوهه شلوغی ها وانواع واقسام رسانه های دیجیتالی و اینترنتی بدون شک هیچ کس نمیتواند ادعا کند که ما بدون اینکه کتابی بخوانیم و احتیاجی به کلاس
خوشتان بیایید یا خوشتان نیاید بچه یعنی بازی، شلوغی، ورجه وُرجه کردن، بالا وپایین پریدن و....
بعضی از والدین انتظار دارند که کودک مثل
